Republic Day 2023: २६ जानेवारी १९५० रोजी देशात संविधान लागू करण्यात आले आणि तेव्हापासून देशात लोकशाही स्थापित झाले. संविधानात (Indian constitution) देशातील प्रत्येक नागरिकाला समान अधिकार देण्यात आले आहेत. परंतु अनेकांना संविधानातील या अधिकांरांविषयी माहिती नसते. गुरुवारी २६ जानेवारी रोजी देशात ७४वा प्रजासत्ताक दिन (Republic Day) साजरा केला जाणार आहे. या निमित्ताने जाणून घेऊया संविधानात देशातील नागरिकांना कोणते अधिकार देण्यात आले आहेत.
संविधानातील कलम 19 ते 22 मध्ये देशातील प्रत्येक नागरिकाला स्वातंत्र्याचे अधिकार देण्यात आले आहेत. त्यानुसार देशातील कोणताही नागरिक आपल्या मनाप्रमाणे स्वतंत्रपणे काम करू शकतो. परंतु ते काम बेकायदेशीर नसावे आणि त्यामुळे कोणत्याही प्रकारे समाजातील कायदा-व्यवस्था बिघडता कामा नये. या कलमांतर्गत देशातील नागरिकांना राहणे, खाणे, पेहराव आणि लोकांची मदत करण्याचे स्वांतत्र्य आहे.
भारतात विविध जाती-धर्माचे लोक राहतात. अशा परिस्थितीत बंधुभाव वाढवण्यासाठी आणि जातिभेद संपवण्यासाठी प्रत्येकाला समानतेचा अधिकार आहे. संविधनात कलम 14 ते 18 मध्ये हा अधिकार देण्यात आला आहे. अस्पृश्यतेसारखी प्रथा संपवण्यासाठी हा अधिकार देण्यात आला आहे.
संविधानातील कलम 25 ते 28 मध्ये प्रत्येक नागरिकाला धार्मिक स्वातंत्र्य आहे. प्रत्येक व्यक्तीला तिच्या धर्मानुसार आवडीच्या देवी-देवतांची पूजा-अर्चा करण्याचा अधिकार आहे. घटनेतील कलम 27 नुसार कोणत्याही नागरिकाकडून विशिष्ट धर्म किंवा धार्मिक संस्थेचा प्रचार-प्रसार करण्यासाठी कोणताही कर वसूल केला जाणार नाही.
राज्यघटनेच्या कलम 29 आणि 30 मध्ये देशातील प्रत्येक नागरिकाला शिक्षणाचा मूलभूत अधिकार देण्यात आला आहे. या अधिकारांतर्गत कुणालाही शिक्षण देताना भेदभाव केला जाणार नाही आणि सर्वांना समान शिक्षण मिळेल. याशिवाय 86 वी घटनादुरुस्ती कायदा 2002 कलम 21(A) संविधानात जोडण्यात आला आहे. याला शिक्षण हक्क कायदा म्हणतात. या अधिकारांतर्गत देशातील ६ ते १४ वर्षे वयोगटातील मुलांसाठी मोफत शिक्षणाची तरतूद करण्यात आली आहे.
सकाळ+चे सदस्य व्हा
Read Marathi news and watch Live TV. Breaking news from Maharashtra, India, Pune, Mumbai, Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle at SaamTV. Get Live Marathi news on Mobile. Download the Saam Tv app for Android and IOS.