IAS Vs IPS Salary: केंद्रीय लोकसेवा आयोगाची परीक्षा (UPSC) ही भारतातील सर्वात कठीण परीक्षा मानली जाते. ही परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतरच उमेदवारांची IAS, IPS, IES किंवा IFS सारखे अधिकारी म्हणून निवड केली जाते. मात्र या सर्व अधिकाऱ्यांमध्ये सर्वाधिक चर्चा आहे ती आयएएस आणि आयपीएसची. (Difference Between IAS and IPS)

आयएएस आणि आयपीएस एकमेकांना पूरक आहेत आणि दोन्ही पदांची स्वतःची वेगळी अशी प्रतिष्ठा आहे. त्यापैकी एक साधा वेशातील अधिकारी तर दुसरा पोलिसांच्या गणवेशातील अधिकारी देशाची सेवा करतात. (Who earns more IPS or IAS?)

IAS-IPS ची निवड कशी होते

आयएएस आणि आयपीएसची निवड यूपीएससी परीक्षेच्या निकालाच्या आधारे केली जाते. आयएएस, आयपीएस किंवा आयएफएसची निवड त्यांच्या रँकिंगवर आधारित आहे. टॉप रँकर्सना आयएएस पोस्ट मिळते. परंतु काहीवेळा टॉप रँकर्सचे आयपीएस किंवा आयएफएसला प्राधान्य असते. तर खालच्या रँकर्सनाही आयएएस पोस्ट मिळू शकते. यानंतर रँक करणाऱ्यांना आयपीएस आणि आयएफएस पदे मिळतात.  (Latest Marathi News)

IAS आणि IPS प्रशिक्षण

या परीक्षेत निवडलेले उमेदवार लाल बहादूर शास्त्री नॅशनल अॅकॅडमी ऑफ अॅडमिनिस्ट्रेशन (LBSNAA), मसूरी येथे पायाभूत प्रशिक्षण घेतात. प्रत्येकाला 3 महिने प्रशिक्षण दिले जाते. यामध्ये मूलभूत प्रशासकीय कौशल्ये शिकवली जातात, जी प्रत्येक नागरी सेवा अधिकाऱ्याला माहित असणे आवश्यक आहे. 3 महिन्यांनंतर IAS आणि IPS च्या प्रशिक्षणात खूप फरक येतो.

यानंतर आयपीएस अधिकाऱ्यांना हैदराबाद येथील सरदार वल्लभभाई पटेल राष्ट्रीय पोलीस अकादमी (SVPNPA) येथे पाठवले जाते, जिथे त्यांना पोलीस प्रशिक्षण दिले जाते. या दरम्यान आयपीएस यांना घोडेस्वारी, परेड आणि शस्त्र हाताळण्याचे प्रशिक्षण दिले जाते. तसेच आयएस त्यांचे प्रशिक्षण मसुरीतच पूर्ण करतात. त्यानंतर दोघांचे व्यावसायिक प्रशिक्षण सुरू होते आणि यामध्ये प्रशासन, पोलिसिंग या प्रत्येक क्षेत्राची माहिती दिली जाते.

दोघांचे अधिकार आणि जबाबदाऱ्या

दोन्ही सेवांचे जॉब प्रोफाइल खूप पॉवरफुल आहे, परंतु जिल्हा दंडाधिकारी म्हणून एक IAS अधिकारी बनतो. दुसरीकडे IPS कडे फक्त त्याच्या विभागाची जबाबदारी असते. जिल्ह्यातील सर्व विभागांची जबाबदारी आयएसकडे आहे. जिल्हा अधिकारी म्हणून ते पोलीस विभाग तसेच इतर विभागांचे प्रमुख आहेत.

जिल्ह्याच्या पोलिस यंत्रणेची जबाबदारीही जिल्हाधिकाऱ्यांकडे आहे. शहरातील कर्फ्यू, कलम 144 इत्यादी कायदा आणि सुव्यवस्थेशी संबंधित सर्व निर्णय डीएम घेतात. जमावावर कारवाई करणे किंवा गोळीबार करणे असे आदेशही डीएम देऊ शकतात. तर आयपीएस असे आदेश देऊ शकत नाहीत. एवढेच नाही तर पोलिस अधिकाऱ्यांच्या बदलीसाठीही डीएमची परवानगी आवश्यक असते.

IAS आणि IPS मध्ये पॉवरफुल

IAS आणि IPS च्या जबाबदाऱ्या आणि अधिकार पूर्णपणे भिन्न आहेत. आयएएस अधिकारी प्रशिक्षण विभाग आणि कार्मिक, सार्वजनिक तक्रार आणि निवृत्ती वेतन मंत्रालयाद्वारे नियंत्रित केले जातात. तर आयपीएस अधिकाऱ्यांवर केंद्रीय गृह मंत्रालयाचे नियंत्रण असते. आयएएस अधिकाऱ्याचा पगार हा आयपीएस (ips officer salary) अधिकाऱ्यापेक्षा तुलनेने जास्त असतो. तसेच, एखाद्या प्रदेशात फक्त एकच आयएएस अधिकारी असतो. तर एखाद्या प्रदेशात आयपीएस अधिकाऱ्यांची संख्या आवश्यकतेनुसार असते. एकूणच वेतन आणि अधिकाराच्या बाबतीत आयएएस अधिकाऱ्याचा दर्जा आयपीएस अधिकाऱ्यापेक्षा चांगला असतो.