Natural Treatments For Itching During Pregnancy : गर्भधारणेपासून ते आई होण्याचा काळ हा अतिशय सुखद व नवीन असतो. खास करुन स्त्रियांसाठी हा क्षण अतिशय आनंददायी. या काळात स्त्रिला आपल्यासोबत बाळाची काळजी घेणे देखील गरजेचे असते.

गरोदपणात (Pregnant) बहुतांश स्त्रियांच्या हाता-पायाला व पोटाला खाज सुटते. त्यामुळे त्या अधिक हैराण असतात. हा नेमका त्रास आहे की, आजार (Disease) याबाबत कोणालाच माहीत नाही परंतु, पुण्यातील प्रसुती आणि स्त्रीरोग तज्ज्ञ, मदरहूड हॉस्पिटल लुल्लानगरच्या डॉ.पायल नारंग यांनी याविषयी सविस्तरपणे सांगितले आहे.

1. गर्भावस्थेतील कोलेस्टेसिस म्हणजे नेमके काय?

गर्भावस्थेतील कोलेस्टेसिस ही एक यकृताची समस्या आहे. हे पित्ताशयातून पित्ताचा सामान्य प्रवाह कमी करते किंवा पूर्णपणे प्रतिबंधित करते. त्वचा, डोळे आणि म्युकस मेंब्रेन (कावीळ),खाज सुटणे आणि त्वचा (Skin) पिवळी पडणे. गर्भधारणेच्या सुरुवातीस कोलेस्टेसिस विकसित होऊ शकतो. दुसऱ्या आणि तिसऱ्या तिमाहीत ते प्रमाणात वाढतात. हे सहसा बाळाच्या जन्मानंतर काही दिवसांनी अदृश्य होते. उच्च पित्ताची पातळी तुमच्या वाढत्या गर्भासाठी अडचणी निर्माण करू शकते.

2. गर्भवतीला कोलेस्टेसिस झाला तर?

गर्भवती महिलेचे यकृत योग्यरित्या काम करत नसल्यास, पित्ताची पातळी धोकादायक पर्यंत वाढू शकते, ज्यामुळे गर्भाच्या यकृतावर ताण येतो. यकृत हा तुमच्या शरीरातील घाण काढून टाकण्याचे कार्य करणारे आपल्या शरीरातील एक महत्त्वाचा अवयव आहे. त्याच्या कार्यात अडचणी आल्यास अनेक समस्या उद्भवू शकतात. पित्ताशयाचा गर्भवती महिला किंवा गर्भावर परिणाम होणार नाही याची खात्री करण्यासाठी वेळोवेळी वैद्यकिय सल्ला व तपासणी करुन घ्या.

3. गर्भवती महिलेच्या शरीराला खाज सुटण्यामागचे कारणे कोणती

1. त्वचा ताणली जाणे - गर्भधारणेदरम्यान त्वचा ताणली जाते तसेच पहिल्या प्रेग्नेन्सीनंतर पुढील गर्भधारणेदरम्यान त्वचा पूर्वीपेक्षा जास्त ताणली जाण्याची शक्यता असते.

2. कोरडेपणा - गरोदरपणातील संप्रेरकांच्या चढ-उतारामुळे देखील त्वचेला खाज सुटणे, खपली येणे, कोरडी त्वचा होणे.

3. फॅब्रिक्स किंवा परफ्यूम सारखे साहित्य आणि पदार्थ तुम्हाला शारीरिकरित्या खाज सुटण्यास कारणीभूत ठरु शकतात

4. संप्रेरक - गर्भधारणेदरम्यान होणाऱ्या संप्रेरक बदलामुळे रक्ताभिसरणात अडथळे, खाज सुटू शकते.

5. कोलेस्टेसिस - ही यकृताची स्थिती आहे ज्यामुळे रक्तातील पित्त ऍसिडच्या पातळीत असामान्य वाढ होऊन खाज सुटते.

6. प्युरिटिक अर्टिकेरियल पॅप्युल्स आणि गर्भधारणेचे प्लेक्स. ही एक पुरळांसंबंधीत समस्या आहे जी गर्भधारणेच्या उत्तरार्धात स्ट्रेच मार्क्स जवळ दिसते.

7. प्रुरिगो - हे खपली आलेले, खाज येणारे मुरुम जे गर्भधारणेच्या कोणत्याही टप्प्यावर हात, पाय किंवा पोटावर दिसून येऊ शकतात.

तुम्हाला तुमच्या शरीरावर कुठे खाज सुटत आहे याकडे लक्ष देणे गरजेचे आहे. गर्भधारणेदरम्यान एपिडर्मिस वेगाने बदलत असल्याने बहुतेक गर्भधारणेमुळे पोटाजवळील भाग आणि स्तनांना खाज सुटते.

4. इंट्राहेपॅटिक कोलेस्टेसिस इम प्रेग्नेन्सी (आयसीपी )कसे ओळखावे ?

आयसीपीचे निदान सामान्यतः खाज येण्याची इतर संभाव्य कारणे पाहून केले जाते. तुम्हाला जर सतत खाज येत असेल तर यकृताचे कार्य चाचण्या आणि पित्त आम्ल चाचणीचा सल्ला दिला जाऊ शकतो. या चाचणीसाठी फास्टींगची गरज भासत नाही.

काही स्त्रियांना त्यांच्या चाचण्या करण्यापूर्वीच काही दिवस किंवा आठवडे खाज सुटण्यास सुरुवात होते. खाज कायम राहिल्यास आणि कोणतेही कारण स्पष्ट न दिसल्यास, प्रत्येकी 1 ते 2 आठवड्यांनी पित्त ऍसिड आणि एलएफटी तपासले जाते. आवश्यक चाचण्या करण्यासाठी कृपया आयसीपी सपोर्टशी संपर्क साधणे साधणे आवश्यक आहे.

5. गर्भधारणा कोलेस्टेसिसशी संबंधित जोखीम कोणती?

जर तुम्हाला गर्भधारणेदरम्यान कोलेस्टेसिस असेल, तर तुमच्या गर्भातील बाळाला भविष्यात कोणत्या समस्यांचा धोका उद्भवतो

1. गर्भातील त्रास हे सूचित करते की तुमचे विकसनशील बाळ योग्यरित्या कार्य करत नाही. उदाहरणार्थ नवजात मुलामध्ये ऑक्सिजनची कमतरता भासू शकते.

2. बाळाचा अकाली जन्म - अकाली प्रसूतीचा धोका जास्त असतो.

3. मेकोनियम स्टेन्ड लिकर - प्रसूतीपूर्वी तुमच्या बाळाला आतड्याची हालचाल होऊन श्वसनाच्या गंभीर समस्या उद्भवू शकतात.

4. श्वास घेण्यास (श्वसन) अडचणी - नवजात शिशुला श्वसनाचा त्रास होऊ शकतो.

5. गर्भधारणेत व्हिटॅमिन के ची कमतरता निर्माण होते. प्रसूतीपूर्वी याकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे कारण यामुळे जास्त रक्तस्त्राव होऊ शकतो.

6. गर्भधारणेदरम्यान खाज सुटणे कसे टाळाल?

• कोमट पाण्याने आंघोळ करा. गरम पाण्यामुळे तुमची त्वचा कोरडी पडू शकते आणि आणखी खाज सुटू शकते. (गर्भवती असताना अति-गरम पाण्याने शॉवर घेणे टाळा) सुवासिक साबण वापरणे टाळा. टॉवेलने अंग स्वच्छ व कोरडे पुसा.

• जास्त काळ बाहेर राहणे टाळा कारण उष्णतेमुळे त्रास होऊ शकतो.

• सैल व सुती कपड्यांचा वापर करा.

• मॉइश्चरायजर्सचा वापर करा. शॉवर किंवा आंघोळीनंतर, सुगंधविरहीत लोशन किंवा क्रीमचा वापर करा. तुमच्या त्वचेला मॉइश्चरायझिंगनंतर थंडावा वाटण्यासाठी लोशन फ्रिजमध्ये ठेवा.

• तणावाचे प्रमाण कमी करा. गरोदरपणात ताणतणाव आणि चिंतेपासून दुर राहण्याचा प्रयत्न करा