Satara Gazetteer : सातारा गॅझेटियर नेमकं आहे तरी काय? वाचा स्पेशल रिपोर्ट

मराठा आरक्षणाच्या लढाईत आता गॅझेटियर ना महत्त्व आलं आह. हैदराबाद गॅझेट लागू करण्याचा निर्णय सरकारनं घेतल्यावर आता सातारा गॅझेटियर कधी लागू होणार याचीही चर्चा सुरु झालीय.

मराठा आंदोलकांकडून या दोन्ही गॅझेटियरचा वारंवार उल्लेख केला जातोय. त्यात अभ्यासकांनीही सातारा गॅझेटचा मराठा समाजाला कसा उपयोग होईल, याबद्दल आपलं मत मांडलयं..

मात्र या सातारा गॅझेटियरमध्ये नेमकं काय आहे पाहूयात...

सातारा गॅझेटियर ब्रिटीशांनी 1820-1830 च्या सुमारास तयार केलेले आहे. या गॅझेटियरमध्ये जात नोंदी, वंशावळी नोंदी, लोकसंख्येची माहिती आहे. तसचं मराठा आणि कुणबी याचं शेती करणं, विवाह परंपरा, गावकुसातील जीवनपद्धती हे सर्व काही एकसारखं असल्याचंही गॅझेटियर सांगतं. त्यामुळे मराठा आणि कुणबी एकच असल्याचा उल्लेख आढळतो. त्याचबरोबर कुणबी आणि मराठ्यांमधील फरक हा सामाजिक नसून आर्थिक असल्याचं ही अधोरेखित करण्यात आलयं.

हैदराबाद गॅझेटबाबत निजामांच्या नोंदी जशा तपासल्या जाणार आहेत, तशाच सातारा जिल्ह्याच्या शाळांच्या आणि महसुली नोंदी तपासण्याची गरज अभ्यासकांनी व्यक्त केली आहे, त्यामुळेच मराठा आरक्षणासाठीचा हा ऐतिहासिक पुरावा किती प्रभावी ठरतो याकडे संपूर्ण राज्याचं लक्ष लागलं आहे.