Chanakya Niti : आचार्य चाणक्य यांनी आर्थिक बाबींसह जीवनातील अडचणींवर मात करण्यासाठी नीतिशास्त्रात अनेक उपाय सांगितले आहेत. येथे चाणक्य नीतीच्या काही शिकवणुकी आहेत, ज्याचा अवलंब करून आर्थिक समस्यांवर मात करता येते.

नियोजन आणि बजेट

पैसा खर्च करण्याआधी नियोजन आणि रणनीती याच्या महत्त्वावर भर दिला पाहिजे. तुमचे उत्पन्न, खर्च आणि आर्थिक उद्दिष्टे सांगणारे बजेट (Budget) तयार करा. तुमच्या गरजा आणि ध्येयांवर आधारित खर्च करा. कोणतेही काम सुरू करण्यापूर्वी स्वतःला तीन प्रश्न विचारा, पहिले मी हे का करत आहे, दुसरे म्हणजे काय परिणाम होईल आणि तिसरे मी यशस्वी होईल का. याचा नीट विचार करा आणि जेव्हा तुम्हाला या प्रश्नांची समाधानकारक उत्तरे मिळतील, तेव्हाच पुढे जा.

अनावश्यक खर्च टाळा

विचार न करता पैसे खर्च केल्यास आर्थिक समस्या निर्माण होऊ शकतात. जेव्हा तुम्हाला अवाजवी खर्च करण्याची इच्छा जाणवते, तेव्हा तुम्ही तुमच्या आर्थिक उद्दिष्टांचा आणि अशा कृतींच्या परिणामांचा विचार करत असल्याची खात्री करा. अनावश्यक खर्च टाळण्याचा प्रयत्न करा.

बचत आणि गुंतवणूक

तुमच्या उत्पन्नाचा काही भाग बचत आणि गुंतवणुकीसाठी ठेवा. अनपेक्षित आणीबाणीचा (Emergency) सामना करण्यासाठी आपत्कालीन निधी तयार करा. स्टॉक, रिअल इस्टेट किंवा म्युच्युअल फंड यांसारख्या कालांतराने वाढण्याची क्षमता असलेल्या मार्गांमध्ये हुशारीने गुंतवणूक करा.

कर्ज टाळा

कर्जामुळे तुमच्या आर्थिक स्थिरतेला हानी पोहोचू शकते. क्रेडिट कार्ड आणि कर्जाचा वापर कमीत कमी करा. जर तुम्हाला कर्ज घ्यायचे असेल तर ते फक्त शिक्षण किंवा गृहकर्ज यांसारख्या गरजांसाठी घ्या आणि ते परत करण्याची तुमची योजना आहे हे ठरवा.

शिकणे

तुमच्या शिक्षणात आणि कौशल्यांमध्ये गुंतवणूक करा. सतत शिकण्यामुळे नोकरीच्या चांगल्या संधी, व्यवसायाच्या चांगल्या संधी आणि कमाईची क्षमता वाढू शकते, ज्यामुळे तुमची आर्थिक स्थिती सुधारू शकते.

उत्पन्नाच्या एका स्रोतावर अवलंबून राहू नका

तुमचे उत्पन्न आणि गुंतवणुकीचे स्रोत वैविध्यपूर्ण करा. केवळ एका उत्पन्नाच्या स्रोतावर किंवा एका गुंतवणुकीवर अवलंबून राहणे धोकादायक ठरू शकते.

संयम आणि चिकाटी

आर्थिक समस्या एका रात्रीत सोडवता येत नाहीत. आव्हानांवर मात करण्यासाठी आपल्या प्रयत्नांमध्ये धीर धरा आणि चिकाटी ठेवा. अडथळे येऊनही आपल्या ध्येयासाठी काम (Work) करत राहा.