आजच्या धावपळीच्या जीवनात कोणीही तासन्तास रांगेत उभे राहणे किंवा कागदपत्रांच्या ढिगाऱ्यांमध्ये अडकणे इच्छित नाही. याची सोय करण्यासाठी भारत सरकारने नागरिकांसाठी अनेक डिजिटल साधने सुरू केली आहेत, जी पूर्णपणे मोफत असून सार्वजनिक सेवा जलद, सुलभ आणि कार्यक्षम बनवतात.

१. उमंग

उमंग अॅप सर्व भारतीय नागरिकांना केंद्र सरकारपासून स्थानिक सरकारी संस्थांपर्यंतच्या ई-गव्हर्नन्स सेवांचा एकत्रित प्रवेश देते. या व्यासपीठाद्वारे पीएफ दावे, युटिलिटी बिल तपासणी आणि १,५०० हून अधिक सरकारी सेवांचा लाभ एका ठिकाणी सहज घेता येतो.

२. करदात्यांसाठी AIS

एआयएस अॅप हे आयकर विभागाद्वारे पुरवलेले मोफत मोबाइल अ‍ॅप्लिकेशन आहे. हे करदात्यांना वार्षिक माहिती विवरणपत्र (एआयएस) पूर्णपणे पाहण्याची सुविधा देते. करदाता त्यात दाखवलेल्या विविध माहितीवर अभिप्राय देऊ शकतात, ज्यामुळे कर संबंधित व्यवहार अधिक पारदर्शक आणि सुलभ होतात.

३. डिजीलॉकर

डिजीलॉकर हे भारत सरकारद्वारे समर्थित अॅप्लिकेशन असून डिजिटल इंडिया उपक्रमाचा भाग आहे, ज्याचे संचालन इलेक्ट्रॉनिक्स व माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालय (MeitY) करत आहे. हे नागरिकांना त्यांच्या महत्त्वाच्या कागदपत्रांचा सुरक्षित डिजिटल संग्रह सादर करते, जसे की आधार, पॅन, ड्रायव्हिंग लायसन्स. या अॅपमुळे भौतिक प्रती ठेवण्याची गरज नाही आणि नागरिक कागदपत्रे कधीही, कुठेही सहज अॅक्सेस करू शकतात, ज्यामुळे पेपरलेस प्रशासन प्रभावीपणे चालते.

४. डिजीयात्रा

मुख्य शहरांमध्ये विमानतळावर जलद चेक-इनसाठी चेहऱ्याची ओळख प्रणाली लागू करण्यात आली आहे, ज्यामुळे प्रवाशांना रांगा कमी करता येतात आणि चेक-इन प्रक्रिया अधिक जलद व सोपी होते.

५. आरबीआय रिटेल डायरेक्ट

ब्रोकरशिवाय थेट सरकारी सिक्युरिटीजमध्ये गुंतवणूक करा. ही प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन, सुरक्षित आणि पारदर्शक आहे, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांना सोयीस्कर व विश्वासार्ह अनुभव मिळतो.

६. पोस्टइन्फो

इंडिया पोस्ट अॅप वापरून तुम्ही स्पीड पोस्ट ट्रॅक करू शकता, पोस्टल दर तपासू शकता आणि जवळच्या पोस्ट ऑफिसची माहिती सहज मिळवू शकता, सर्व सेवा एका अॅपमध्ये उपलब्ध आहेत.

७. स्वयंम

आयआयटी व आयआयएमसह प्रमुख उच्च शिक्षण संस्थांचे मोफत ऑनलाइन अभ्यासक्रम मिळवा, जे शाळेपासून कॉलेजपर्यंत सर्व स्तरांसाठी उपयुक्त आहेत आणि विविध विषयांचा समावेश करतात.

८. ११२ भारत

हा अँड्रॉइड-आधारित आपत्कालीन प्रतिसाद अ‍ॅप नागरिकांना पोलिस, अग्निशमन आणि रुग्णवाहिका सेवांना त्वरित अलर्ट पाठवण्याची सुविधा देते. आपत्कालीन परिस्थितीत हे अ‍ॅप सतत कमांड सेंटरशी संपर्क साधून मदतीसाठी त्वरीत प्रतिसाद मिळवण्यास मदत करते, ज्यामुळे नागरिक सुरक्षिततेसाठी जलद कारवाई मिळवू शकतात.

९. भीम यूपीआय

सरकार-समर्थित UPI अॅपद्वारे सोपे, जलद आणि सुरक्षित पद्धतीने कॅशलेस व्यवहार करा. हे अॅप तुम्हाला कधीही आणि कुठेही त्वरित ऑनलाइन पैसे ट्रान्सफर करण्याची सुविधा देते.

१०. नेक्स्टजेन एमपरिवहन

डिजिटल माध्यमातून तुमच्या RC व DL पाहा, चलन तपासा आणि वाहन मालकीची पडताळणी करा. या सुविधेमुळे प्रशासन अधिक सुलभ आणि नागरिकांसाठी जलद व सुरक्षित बनते.

११. दीक्षा

हा ई-लर्निंग अॅप शालेय विद्यार्थ्यांसाठी आणि शिक्षकांसाठी उपयुक्त आहे, जो अभ्यासक्रमाशी सुसंगत दर्जेदार शैक्षणिक सामग्री प्रदान करून शिक्षण अधिक सुलभ आणि प्रभावी बनवतो.

१२. जन औषधी सुगम

परवडणाऱ्या किमतीत जेनेरिक औषधे मिळवा आणि जवळच्या जनऔषधी केंद्रांचा सहज शोध घ्या. यामुळे नागरिकांना सुरक्षित, सुलभ आणि किफायतशीर औषधसाधनांचा लाभ घेता येतो.

या १२ सरकारी अॅप्समुळे नागरिकांना लांब रांगा टाळता येतात, कागदपत्रांचे काम कमी करता येते आणि स्मार्टफोनच्या माध्यमातून घरबसल्या विविध सरकारी सेवांचा लाभ घेता येतो. यामुळे सार्वजनिक सेवा जलद, सुलभ आणि कार्यक्षम बनतात.