Menopause : वृध्दत्व हा प्रत्येकाच्या आयुष्यातील महत्त्वपूर्ण घटक आहे. यातील अनेक बदल हे चांगले किंवा वाईट असतात. वयोमानानुसार स्त्री व पुरुषांच्या शरीरात शारीरिक व मानसिक बदल घडत जातात ज्याचा त्यांचा आरोग्यावर (Health) परिणाम होताना दिसून येतो.
पुरुषांच्या वयानुसार हार्मोनल बदलांमुळे टेस्टोस्टेरॉनच्या कमी पातळीमुळे पुरुष रजोनिवृत्ती (अँड्रोपॉज)जवळ जाताना दिसून येतात. स्त्रियांमध्ये, रजोनिवृत्तीच्या तुलनेने कमी कालावधीत स्त्रीबिजांचा अंत पूर्ण होतो. पुरुषांमध्ये, टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होणे आणि हार्मोनचे उत्पादन हळूहळू होते. ज्याप्रमाणे स्त्रियांमध्ये रजोनिवृत्ती असते त्याप्रमाणेच पुरुषांमध्ये एंड्रोपॉज होतो.
म्हणून, एकदा माणूस 30 किंवा त्याहून अधिक वयाचा झाला की, प्रत्येक उत्तीर्ण वर्षाच्या आसपास टेस्टोस्टेरॉनमध्ये 1% हळूहळू घट होते. याचा अर्थ असा आहे की, वृषण टेस्टोस्टेरॉन तयार करणे पूर्णपणे थांबवणार नाही. तसेच, वृद्धत्वामुळे, मधुमेह, एचटीएन सारख्या जुनाट आजारांमुळे, वृषणाच्या कार्यामध्ये काही बदल होतात जेव्हा एखादी व्यक्ती 45 ते 50 वर्षांची होते. एकदा माणूस ७० च्या वर गेला की त्याला टेस्टोस्टेरॉनची पातळी सुमारे ५०% कमी होऊ शकते. शिवाय, लठ्ठपणा, टाईप 2 मधुमेह (Diabetes), हार्मोनल विकार, यकृत किंवा किडनीचे आजार आणि संक्रमणांमुळे देखील नेहमीपेक्षा लवकर एंड्रोपॉज होऊ शकतो.
कारणे
टेस्टोस्टेरॉनचे कमी उत्पादन, वय आणि SHBG (सेक्स हार्मोन बाइंडिंग ग्लोब्युलिन) म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या संप्रेरकाचे खूप जास्त उत्पादन एंड्रोपॉजला आमंत्रित करू शकते.
लक्षणे
शरीरातील चरबीची उच्च टक्केवारी, इरेक्टाइल डिसफंक्शन, कामवासना कमी होणे (कमी सेक्स ड्राइव्ह), झोप न लागणे, त्वचा पातळ होणे, कोरडी त्वचा, नैराश्य, कमी ऊर्जा, स्नायूंच्या वस्तुमानात घट, लक्ष केंद्रित करण्यास असमर्थता आणि खूप घाम येणे किंवा हायपरहाइड्रोसिस. काही पुरुषांना ऑस्टियोपोरोसिस आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी समस्यांसारख्या गंभीर गुंतागुंतींचाही त्रास होऊ शकतो.
निदान
याचे निदान यूरोलॉजिस्ट किंवा पुरुष प्रजनन तज्ज्ञ (अँड्रोलॉजिस्ट) यांच्या मदतीने शारीरिक तपासणी आणि लक्षणांद्वारे केले जाते. निदानानंतर पुढील उपचारांना उशीर न करण्याचा सल्ला दिला जातो.
लैंगिक जीवनावर परिणाम
एंड्रोपॉज च्या लक्षणांना एक सिंड्रोम म्हणून लक्षात घेतले जाते. ज्यामुळे पुरुषांचे लैंगिक समाधान कमी होते किंवा वयोमानानुसार टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी होत जाते. मात्र महिलांच्या मेनोपॉजमध्ये विशेष बदल घडतात. पुरुषांच्या एंड्रोपॉज व महिलांच्या मेनोपॉजमध्ये खूप अंतर असते.
टेस्टोस्टेरॉन हे लैंगिकता वाढवण्याबरोबरच शरीरात बरेच क्रिया करते. ज्याचा लैंगिक जीवनावर परिणाम होतो. एंड्रोपॉजमुळे नपुंसकत्व किंवा इरेक्टाइल डिसफंक्शन होतो असे मानले जात असले तरी, सत्य हे आहे की एंड्रोपॉजमुळे एखाद्या व्यक्तीची फर्टिलिटी करण्याची क्षमता कमी होत नाही.
डिस्क्लेमर: सदर लेख फक्त सामान्य माहितीसाठी आहे. अधिक तपशीलांसाठी नेहमी आपल्या तज्ज्ञांशी संपर्क साधा.
सकाळ+चे सदस्य व्हा
Read Marathi news and watch Live TV. Breaking news from Maharashtra, India, Pune, Mumbai, Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle at SaamTV. Get Live Marathi news on Mobile. Download the Saam Tv app for Android and IOS.