Social Media Side Effects : आजकाल तरुणांपासून वयोवृध्दापर्यंत प्रत्येकाला सोशल मीडियाचा विळखा पडला आहे. आजच्या काळात लोक एकमेकांशी जोडलेले राहण्यासाठी सोशल मीडियावर खूप अवलंबून आहेत. तरुणांबद्दल बोलायचे झाले तर सोशल मीडियाचे व्यसन कुठेतरी त्यांच्यासाठी धोक्याचे ठरत आहे. मानसशास्त्रज्ञांच्या मते, सोशल मीडियामुळे तरुणांमध्ये आत्महत्येची प्रवृत्ती वाढत आहे.

18 वर्षांखालील मुलांकडून सोशल मीडियाचा वापर गेल्या काही वर्षांपासून लक्षणीय वाढला आहे. सोशल मीडियामुळे त्यांच्यामध्ये नैराश्य आणि आत्महत्येची भावनाही वाढल्याचे चित्र आहे. गेल्या दशकात भारतात ज्याप्रकारे लहान मुलांकडून सोशल मीडियाचा वापर वाढला आहे, त्याच प्रकारे त्यांच्यातील आत्महत्येचे प्रमाणही वाढले आहे.

तरुण आणि मुलांमध्ये नैराश्य ही प्रमुख मानसिक आरोग्य समस्यांपैकी एक मानली जाते. नैराश्याची काळजी घेतली नाही किंवा त्याकडे दुर्लक्ष केले तर मुलाच्या मनात आत्महत्येची भावना जागृत होऊन तो गुन्हाही करू शकतो. त्यामुळे सोशल मीडियाचा वापर जितका वाढला आहे तितकाच आत्महत्येचे प्रमाणही वाढले आहे, असे म्हणता येईल.

संशोधनात असे आढळून आले आहे की ऑनलाइन (Online) सोशल नेटवर्किंग वापरकर्त्यांना स्वत: ला हानी पोहोचवू शकते आणि स्वत: ला हानी पोहोचवू शकते आणि नकारात्मक संदेश प्राप्त करण्यापासून, इतर लोकांसह हिंसक वर्तन, आणि स्वत: ला हानी पोहोचवणारी सामग्री असलेले व्हिडिओ सामायिक करणे इ. आत्महत्या विचारात वाढ झाली आहे. सोशल नेटवर्किंग वेबसाइट्सवर जास्त वेळ घालवण्यामुळे मानसिक समस्या, खराब मानसिक आरोग्य (Health), खराब स्वत: ची काळजी आणि आत्महत्येच्या प्रवृत्तीमध्ये वाढ होते.

सोशल नेटवर्किंग ऑनलाइन वर घालवलेला जास्त वेळ असुरक्षित असतो. किशोरवयीन मुलांमध्ये आत्म-हानी वर्तन आणि आत्महत्येच्या विचारांना प्रोत्साहन देतो. अशा परिस्थितीत, सोशल मीडियाचा वापर करून आपल्या मुलांना सुरक्षित कसे ठेवायचे ते जाणून घ्या.

अशा प्रकारे सोशल मीडियाचा वापर करून मुलांना सुरक्षित ठेवा-

पालकांनी प्रथम त्यांचे मूल कोणते प्रोग्राम किंवा अॅप वापरत आहे हे शोधण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. काही सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर वयाची बंधने आहेत पण मुले तिथेही पोहोचतात. अशा परिस्थितीत तुमचे मूल इंटरनेटवर काय शोधत आहे हे जाणून घेणे खूप महत्त्वाचे आहे.

मुलांचा ऑनलाइन क्षेत्रात प्रभाव कसा आहे हे तपासा

• शक्य असल्यास, टॅब्लेट आणि संगणक घराच्या एका सामान्य भागात ठेवा जेथे आपण ते वापरताना आपल्या मुलाला पाहू शकता.

• वेबसाइट ब्लॉक करू शकणारा प्रोग्राम वापरा, वेळ मर्यादा सेट करा इ. तुमचे मूल कोणत्या वेबसाइटला भेट देत आहे आणि ते ऑनलाइन कोणाशी बोलत आहेत याचा मागोवा ठेवा.

• तुमचे मूल जे काही सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर असेल त्याचे अनुसरण करा. मग त्यांना कळू द्या की तुम्ही त्यांच्या सामाजिक जीवनावर लक्ष ठेवून आहात जेणेकरून ते सुरक्षित राहू शकतील. काही मुले त्यांच्या पालकांची दिशाभूल करण्यासाठी बनावट खाती देखील तयार करू शकतात.

• ते ज्या लोकांशी ऑनलाइन चॅट करतात त्यांच्याबद्दल त्यांना विचारा. तुम्ही पुढाकार दर्शविल्याने त्यांना याबद्दल बोलण्यास सोयीस्कर वाटेल.

• त्यांना ऑनलाइन जगात ऑनलाइन मैत्री ठेवण्याचे महत्त्व समजावून सांगा. जेव्हा जेव्हा तुमच्या मुलाला एखाद्या ऑनलाइन मित्राला प्रत्यक्ष भेटायचे असते तेव्हा त्यांना सार्वजनिक ठिकाणी एखाद्या प्रौढ व्यक्तीला भेटण्याची परवानगी द्या.

• सोशल मीडियावर पोस्ट करणे योग्य आणि काय अयोग्य हे मुलांना समजावून सांगा. ऑनलाइन पोस्ट कायम ऑनलाइन राहतात. तुमच्या मुलाने असे काहीही पोस्ट करू नये जे त्यांना पालक किंवा शिक्षकांनी पाहावे किंवा वाचावे असे वाटत नाही.

• लोक त्यांच्याबद्दल इतर काय पोस्ट करतात ते नियंत्रित करू शकत नाहीत. त्यांना समजावून सांगा की सोशल मीडियावर राहिलेले फोटो किंवा माहिती त्यांना वर्षांनंतर त्रास देऊ शकते.

• त्यांना समजावून सांगा की ऑटोकरेक्ट कधी कधी एखाद्याच्या भावना दुखावू शकतो आणि अफवा पसरवू शकतो.

• काही मुले डेटिंग साइटवर डेटवर जाण्यासाठी किंवा लैंगिक गरज पूर्ण करण्यासाठी जोडीदार शोधू शकतात. सुरक्षित आणि योग्य नातेसंबंध कसे शोधायचे ते त्यांना शिकवा.