रक्षाबंधन हा सण भाऊ बहिणींच्या नात्यातील प्रेम, जिव्हाळा, श्रद्धा आणि आजीवन संरक्षणाच्या वचनाचे प्रतीक मानला जातो. हा सण दरवर्षी श्रावणातील पौर्णिमेला साजरा केला जातो. यंदा रक्षाबंधन आज म्हणजेच शनिवारी ९ ऑगस्ट २०२५ रोजी आहे. या दिवशी बहिण आपल्या भावाच्या मनगटावर राखी बांधते. राखी बांधून बहिण भावाकडून आयुष्यभर आपल्या रक्षणाचे वचन मागते आणि त्याच्या दीर्घायुष्य, सुख-समृद्धी व यशासाठी प्रार्थना करते.

रक्षाबंधनाच्या दिवशी बहिणीने भावाच्या हातात बांधलेली राखी हा फक्त धागा नसतो तर तो त्यांच्या नात्यातील प्रेम, विश्वास आणि आदराचे प्रतीक असतो. हा सण मोठ्या उत्साहात आणि श्रद्धेने साजरा केला जातो. मात्र राखी कधी आणि कशी उतरवायची याकडे अनेकदा लोक दुर्लक्ष करतात.

काहीजण राखी काढून कुठेही फेकून देतात पण हा योग्य मार्ग नाही. म्हणूनच राखी किती दिवस ठेवावी आणि उतरवल्यानंतर काय करावं, हे जाणून घेणं महत्त्वाचं आहे.

राखी किती दिवस ठेवावी?

राखी हातात किती दिवस ठेवायची हे पूर्णपणे व्यक्तीच्या श्रद्धा, सोय आणि विश्वासावर अवलंबून असते. धार्मिक दृष्टिकोनातून राखी उतरण्यासाठी ठराविक दिवस नाही परंतु श्रावण पौर्णिमेपासून भाद्रपद अमावास्येपर्यंत राखी ठेवणं योग्य मानलं जातं.

काही मान्यतानुसार राखी ३, ७ किंवा ११ दिवस ठेवून उतरवली जाते. अनेक जण जन्माष्टमी किंवा गणेश चतुर्थीच्या दिवशीही राखी काढतात. पण किमान २४ तास तरी राखी हातात ठेवावी, त्याआधी काढू नये. त्याचप्रमाणे पितृपक्ष सुरू होण्यापूर्वी राखी नक्की उतरवावी.

वैज्ञानिक दृष्टिकोनातून राखी कधी काढावी?

विज्ञानाच्या दृष्टीनेही राखी खूप दिवस हातात ठेवणं योग्य मानलं जात नाही. राखी साधारणपणे सूती किंवा रेशमी धाग्याची बनलेली असते. ती पाणी किंवा धूळ-मातीच्या संपर्कात आल्याने घाण होते, ज्यामुळे बॅक्टेरियाचा धोका वाढू शकतो. म्हणून राखी स्वच्छ आणि चांगल्या स्थितीत असेपर्यंतच हातात ठेवणे हितावह असते.

राखी उतरवल्यानंतर काय करावं?

राखी हा एक पवित्र धागा असल्याने ती कधीही कचर्‍यात टाकू नये. राखी उतरवल्यानंतर ती पाण्यात विसर्जित करावी, एखाद्या झाडाच्या फांदीला बांधावी किंवा झाडाच्या मुळाशी पुरून ठेवावी. विसर्जन शक्य नसल्यास झाडाला बांधणं हा उत्तम पर्याय आहे. अशा प्रकारे राखीला योग्य सन्मान देत तिचा निरोप द्यावा.