भारताच्या इतिहासात अनेक शूरविर राजे होऊन गेले. पण इतिहासात विशेष स्थान मिळविणारे फार थोडे आहेत. यातील एक नाव म्हणजे छत्रपती शिवाजी महाराजांचे, ज्यांनी महाराष्ट्रालाच नव्हे तर संपूर्ण देशाला अभिमान वाटावा असा आपल्या शौर्याचा दाखला दिला आहे.
शिवाजी महाराजांनी (Shivaji Maharaj) 17 व्या शतकात आपले शौर्य, लष्करी डावपेच आणि कौशल्य दाखवले असले तरी त्यांचे जीवन आजही आपल्याला आपले राष्ट्र मजबूत करण्यासाठी प्रेरणा देते. बलाढ्य मुघलांचा मुकाबला करत त्यांनी मराठा साम्राज्याचा पाया रचला, ज्याची त्याकाळी कल्पनाही केली जाऊ शकत नव्हती.
मराठा सत्तेचा चपखल
9 फेब्रुवारी हा शिवाजी महाराजांची 394 वी जयंती. प्रतिकूल परिस्थितीतही त्यांनी मराठा सत्ता जिवंत ठेवली आणि सर्वसामान्यांमध्ये उत्साह निर्माण करण्याचे काम केले. इतकेच नव्हे तर त्यांनी बलाढ्य मुघलांना दक्षिणेत त्यांचे साम्राज्य (Empire) वाढवण्यापासून दीर्घकाळ रोखले.
महाराजांनी आपल्या वडिलांसोबत जबाबदारी स्वीकारली
शिवाजी महाराज यांचा जन्म 19 फेब्रुवारी 1630 रोजी शिवनेरी किल्ल्यावर झाला, हे महाराज शाहजी भोसले आणि जिजाबाई यांचे अपत्य. वडील शहाजी भोसले हे मोठे सरंजामदार होते. शिवरायांमध्ये शौर्याचा भाव जागृत करण्यासाठी महाराजांची आई जिजाबाई जबाबदार होत्या, असे अनेक कथा आणि अहवाल दर्शवतात. पण लवकरच शिवाजी महाराजांना त्यांच्या वडिलांकडून 16 व्या वर्षी राज्यकारभाराची जबाबदारी मिळाली.
सुरुवातीपासूनच शिवाजी महाराजांचा विस्तार होऊ लागला.
शिवाजी महाराजांकडे बंगलोरच्या कारभाराची जबाबदारी आली, त्यानंतर त्यांनी तोरणा किल्ला काबीज करून आपल्या मोहिमेला सुरुवात केली आणि दोन वर्षातच पुरंधर, कोंढाणा, छखान किल्ले काबीज करून कोकणात आपला प्रभाव वाढवला. स्थानिक भागात आपली मुत्सद्देगिरी आणि युद्ध धोरण सादर केले.
विजापूरच्या आदिलशालने दडपणाखाली
शिवाजीचा विस्तार सहन केला नाही आणि शिवाजीच्या वडिलांना कैद केले, त्यानंतर शिवाजी महाराजांचा आपली विस्तार मोहीम थांबवावी लागली, परंतु त्या दरम्यान त्यांनी स्वतःला मजबूत करण्याचे प्रयत्न सोडले नाहीत. पण लवकरच विजापूरच्या जहागिरदारांशी त्यांची आणखी एक वैर झाले आणि इथे शिवाजी महाराजांनी आपली मुत्सद्दीपणा दाखवून जहागिरदारांच्या मुलींचे लग्न लावून त्यांना आपल्या पंखाखाली घेतले
योग्य शत्रूची ओळख
शत्रू हा आपला किंवा शेजारच्या कोणत्याही व्यक्तीचा नसावा हे शिवाजी महाराजांना चांगले समजले. पण त्यांना मुघलांच्या सामर्थ्याची जाणीव होती आणि त्यांची तयारी एवढ्या मोठ्या शक्तीशी लढण्यासाठीच होती. 1657 मध्ये शिवाजी महाराजांनी मुघलांशी पहिला सामना जिंकला, त्यानंतर शिवाजी महाराजांनी मुघलांकडून अनेक क्षेत्रे हिसकावून घेतली आणि आदिल शाहचाही पराभव केला.
सकाळ+चे सदस्य व्हा
शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.
Read Marathi news and watch Live TV. Breaking news from Maharashtra, India, Pune, Mumbai, Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle at SaamTV. Get Live Marathi news on Mobile. Download the Saam Tv app for Android and IOS.