Kargil Vijay Diwas : आज, ५१ वर्षांपूर्वी १६ डिसेंबर रोजी भारताने युद्धात पाकिस्तानविरुद्ध विजय मिळवला आणि 'बांगलादेश' हा नवा देश उदयास आला. या दिवशी पाकिस्ताननेही आपला 'ऑर्गन' गमावला आणि सन्मानही गमावला. भारत दरवर्षी १६ डिसेंबरला 'विजय दिवस' साजरा करतो. (India)

बांगलादेशच्या जन्माची कथा काय आहे?

बांगलादेशच्या उदयाला आज ५१ वर्षे पूर्ण होत आहेत. कोलकात्यात भारतीय लष्कराच्या ईस्टर्न कमांडने सादर केलेल्या लष्करी टॅटूमध्ये १९७१ च्या युद्धात पाकिस्तानविरुद्धच्या विजयाला ५१ वर्षे पूर्ण झाली.

बांगलादेश लष्करातील ५५ इन्फन्ट्री डिव्हिजनचे जीओसी असलेले मेजर जनरल मेहबूब रशीद यांनी कोलकात्यात सांगितले की, १९७१ हा आमचा ऐतिहासिक भाग असून भारताने आम्हाला मदत केली, ज्याबद्दल आम्ही आभारी आहोत. आम्ही भारतीय लष्करासोबत मिळून सराव करतो आणि हेच एक कारण आहे की आम्ही इथे आलो आहोत.

१६ डिसेंबर १९७१ हा दिवस जगाच्या युद्धांच्या इतिहासात (History) लष्कराचे सर्वात मोठे आत्मसमर्पण झाले आणि त्याच दिवशी जगाच्या राजकीय नकाशावरही एका नव्या राष्ट्राचा उदय झाला. हा देश म्हणजे 'बांगलादेश' होता, जो ब्रिटिशांनी केलेल्या फाळणीच्या वेळी पाकिस्तानच्या वाट्याला आला होता, ज्याला पूर्व पाकिस्तान म्हटले जात असे. मात्र भौगोलिक आणि सामरिकदृष्ट्या पाकिस्तानला येथे राज्यकारभार करणे सोपे नव्हते. पाकिस्तानचा हा 'न जुळता' भाग कापून भारताने एका नव्या देशाला जन्म दिला.

पाकिस्तानने दक्षिण आशियातील भूराजकीय भूमिका गमावली होती -

खरे तर १६ डिसेंबर १९७१ रोजीच जगातील युद्धांच्या इतिहासात लष्कराचे सर्वात मोठे आत्मसमर्पण झाले आणि त्याच दिवशी जगाच्या राजकीय नकाशावरही एका नव्या राष्ट्राचा उदय झाला. त्यामुळे हा दिवस केवळ भारतासाठीच नव्हे तर संपूर्ण जगासाठी ऐतिहासिक दिवस आहे.

या दिवशी पाकिस्तानने आपला निम्मा भूभाग गमावला, त्याच्या अर्थव्यवस्थेचा एक महत्त्वाचा भाग आणि दक्षिण आशियातील भूराजकीय भूमिका. तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांच्यासह भारतीय लष्कर प्रमुख फिल्ड मार्शल जनरल मनेक शॉ आणि जनरल जगजितसिंग अरोरा यांनी जगाचा इतिहास आणि राजकीय भूगोल बदलण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली होती.

पाकिस्तानने कसे केले अत्याचार, बांगलादेशला उठावाची का गरज -

धर्माच्या आधारावर भारतापासून विभक्त झालेल्या पश्चिम पाकिस्तानने तत्कालीन पूर्व पाकिस्तानवर अत्याचार केले. नरसंहार, बलात्कार आणि मानवी हक्कांच्या उल्लंघनात पाकिस्तानने सर्व मर्यादा ओलांडल्या होत्या.

पूर्व पाकिस्तानात हाहाकार माजला होता. मग भारत बांगलादेश मुक्ती संग्रामात सामील झालाच, पण पाकिस्तानला अशा प्रकारे पराभूत केले की, पूर्व पाकिस्तानातून आपले हक्क सोडावे लागले.

निःशस्त्र लोकांवर अत्याचार केल्यानंतर पाकिस्तानने वेगळ्या देशाची मागणी केली होती -

१९४८ साली उर्दूला पाकिस्तानच्या राष्ट्रभाषेचा दर्जा देण्यात आला. त्यानंतर पूर्व पाकिस्तानात बंगाली भाषिक लोकांमध्ये संताप व्यक्त झाला. मग नि:शस्त्रांवर क्रूर अत्याचार करण्यात आले. येथूनच स्वतंत्र बांगलादेशची मागणी सुरू झाली.

२ डिसेंबर १९६९ रोजी मुजीबूर रहमान यांनी पूर्व पाकिस्तानला आता बांगलादेश म्हटले जाईल, असे जाहीर केले. यानंतर त्यांनी पाकिस्तानविरुद्ध सशस्त्र लढ्याचे नेतृत्व केले. बंगाली मुक्ती संग्रामाचे ते वाहक झाले.

पाकिस्तानात निवडणुका आणि पूर्व पाकिस्तानात निदर्शने -

१९७० - पाकिस्तानचे शेख मुजीबूर रहमान यांचा पक्ष असलेल्या अवामी लीगला या निवडणुकीत पूर्व पाकिस्तानात सर्वाधिक जागा मिळाल्या. त्यांनी पश्चिम पाकिस्तानातील जुल्फिकार अली भुट्टो यांच्या पाकिस्तान पीपल्स पार्टीच्या (पीपीपी) विजयाला विरोध करण्यास सुरुवात केली.

७ मार्च १९७१ रोजी ढाका येथे एका विशाल रॅलीचे आयोजन करण्यात आले होते. त्यामुळे पूर्व पाकिस्तानात बंगाली मुक्तिसंग्राम सुरू झाला. पहिली बांगलादेश मुक्तीवाहिनी तयार झाली. अखेर प्रदीर्घ लढाईनंतर १६ डिसेंबर १९७१ रोजी बांगलादेश या नव्या राष्ट्राचा जन्म झाला.

भारतीय हवाई दलावर हल्ला झाला तेव्हा भारताने युद्धाला सुरुवात केली -

भारताने शांतता प्रस्थापित करण्यासाठी सतत प्रयत्न केले, पण ३ डिसेंबर १९७१ रोजी पाक हवाई दलाने भारतीय हवाई दलाच्या तळांवर हल्ला केला तेव्हा भारताने थेट या युद्धात उडी घेतली. हे युद्ध १३ दिवस चालले. भारतीय सैन्याच्या शौर्याला आणि शौर्याला पाकिस्तान बळी पडला.

पाकिस्तानच्या ९३ हजार सैनिकांचं आत्मसमर्पण -

१६ डिसेंबर १९७१ रोजी दुपारी ४.३५ वाजता पाकिस्तानचे लेफ्टनंट जनरल नियाझी यांनी ९३ हजार सैनिकांसह भारतीय लष्करापुढे शरणागती पत्करली. पाकिस्तानी अधिकाऱ्यांनी भारताचे लेफ्टनंट जनरल जगजितसिंग अरोरा यांच्यासमोर या दस्तऐवजावर स्वाक्षरी केली.

बांगलादेशची लढाई भारताची लढाई कशी झाली -

खरे तर पाकिस्तानी सैन्याने पूर्व पाकिस्तानातील जनतेवर अत्याचार करण्यास सुरुवात केली होती. घाबरलेल्या लोकांनी भारतात धाव घेतली. भारतीय सीमेवर मोठ्या संख्येने बांगलादेशी आले. दरम्यान, पाकिस्तानने भारताच्या अनेक भागात हल्लेही केले. तेव्हा भारताने ठरवले की बांगलादेशची लढाई आता भारताची लढाई आहे. तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी युद्धाची घोषणा केली.

मदतीसाठी आवाहन... आणि 'बांगलादेश' हे नवे राष्ट्र अस्तित्वात आले -

बांगलादेशातील लोकांनी भारताकडून मदतीची याचना केली. भारताशिवाय पाकिस्तानच्या सैन्याच्या दडपशाहीतून सुटका करून घेणे शक्यच नव्हते. मग भारताने पुढे येऊन बांगलादेशला पाकिस्तानपासून मुक्त करण्यात मदत केली.

अखेर १६ डिसेंबर १९७१ रोजी भारताने पाकिस्तानचे इरादे उधळल्यानंतर 'बांगलादेश' हे नवे राष्ट्र अस्तित्वात आले. आजही भारताच्या योगदानाशिवाय स्वातंत्र्य मिळाले नसते, अशी बांगलादेशची धारणा आहे.