Good Posture Tips : अनेकांना झोपतून उठल्यानंतर किंवा ऑफिसमध्ये काम करताना झटकन उठण्याची सवय असते. आपल्याला लहानपणांपासून नीट-उठण्या बसण्यास सांगितले जाते. पण तुमच्या चुकीच्या उठण्या-बसण्याच्या पद्धतीने तुम्हाला गंभीर आजारांना सामोरे जावे लागू शकते.

बऱ्याच व्यक्तींना पाय तसेच घोट्यांसंबंधीत विविध समस्या उद्भवतात. शरीराच्या चुकीच्या आसन पध्दतीमुळे आपल्याला यासारख्या अनेक समस्यांना (Problem) सामोरे जावे लागते. बऱ्याचवेळा आपण चुकीच्या पद्धतीनं बसतो आणि त्यामुळेच या समस्या निर्माण होतात.

मानवी शरीर हे 26 प्रकारची हाडे आणि 33 प्रकारच्या लहान सांध्यांनी तयार झाले आहे आणि हे मऊ ऊतकांनी जोडले गेले आहे. यामध्ये स्नायू (Muscle), स्नायुबंध, अस्थिबंध, नस आणि रक्तवाहिन्या समाविष्ट असतात. पायाचे किंवा घोट्याचे दुखणे हे स्नायूंवर पडणाऱ्या ताणामुळे होते, जसे की पाय मुरगळणे किंवा बसण्याची चुकीच्या स्थितीमुळे पायावर येणारा ताण.

नेक्सस डे सर्जरी सेंटरचे फुट एण्ड अँकल स्पेशॅलिस्टचे डॉ. धृमिन सांगोई म्हणतात की, चुकीच्या आसन व्यवस्थेमुळे पायांच्या विविध भागांवर ताण पडतो आणि रक्ताभिसरण प्रक्रियेतही अडचणी निर्माण होऊन पाय आणि घोट्याच्या समस्या सतावतात. अपुर्‍या रक्तपुरवठ्यामुळे पाय आणि घोट्यांना सूज येऊ शकते. हाडे आणि अस्थिबंधनास वाढत्या वजनाच्या ताणाशी जुळवून घेताना वेदनांचा (Pain) सामना करावा लागू शकतो. पायांची स्थिती आणि सामान्य स्थितीतील समस्यांची काळजी घेणे म्हणजे तुमच्या संपूर्ण शरीराची काळजी घेणे आवश्यक आहे.

1. पायाची रचना

पायाची हाडे आणि सांधे शरीराचे वजन पेलतात. योग्य शारीरिक प्रक्रियांसाठी, तुमच्या पायाची कमान गुरुत्वाकर्षणाच्या केंद्रापासून ते टाचेपर्यंत एक गुळगुळीत पट्टा तयार करते. त्यामुळे कमानीच्या उंचीमुळे तुम्हाला पायासंबंधीत समस्या उद्भवत नाहीत.

सपाट पाय किंवा उंच कमान यामुळे संपूर्ण चालण्यात व्यत्यय येऊ शकतो अथवा अतिरिक्त ताण येऊ शकतो. जेव्हा तुमच्या पायाच्या आतील बाजूस कमान नसते तेव्हा पाय सपाट होतात. त्यामुळे तुमच्या पायाच्या त्या भागात अस्वस्थता निर्माण होते. तुमच्या पायांची मुद्रा ही तुमचे पाय आणि गुडघ्यांवर दबाव आणू शकते. त्यानंतर गुडघ्यावर त्याचा परिणाम होतो आणि चालण्यावरही त्याचा परिणाम होतो ज्यामुळे तुमचे हिप जॉइंट बिघडते.

तुमचा पाय आणि घोट्याचे कार्य आणि वजन सहन करण्याच्या क्षमतेवर या कमानीचा परिणाम होतो. हे तुम्हाला तुमच्या घोट्यावर झुकण्यास भाग पाडू शकतात तसेच टाच बाहेरच्या बाजूस ताणली जाऊ शकते. तुमचे पाय, घोटे, गुडघे, नितंब आणि पाठीवर अतिरिक्त ताण येऊ शकतो. सपाट पाय असलेल्या लोकांना या समस्या उद्भवण्याची शक्यता असते.

काही लोकांच्या पायाची कमान ही जन्मतःच सर्वसामान्य प्रमाणापेक्षा उंच असते. तर काहींना लठ्ठपणा, गर्भधारणा किंवा अपघातासारख्या परिस्थितीमुळे कमानीच्या उंचीमध्ये बदल दिसून येऊ शकतो. या बदलांमुळे तुमचा पाय, घोटा, गुडघा, नितंब आणि पाठीच्या इतर भागातील समस्या वाढू शकतात.

दुसरीकडे, त्यांच्या सामान्य स्वरूपापेक्षा भिन्न असलेल्या कमानी तुमच्या अतिवापराच्या चिंतेचा धोका वाढवू शकतात. तुमचे पाय, गुडघे, कूल्हे आणि पाठीवर अतिरिक्त ताण पडल्याने तुमच्या शरीराची स्थिती किंवा संतुलन बिघडू शकते.

आपल्या शरीराचा मुख्य आधार म्हणजे आपले पाय. उभे राहताना, बसताना आणि चालताना पायांचे योग्य संतुलन राखणे महत्त्वाचे असते कारण ते तुमच्या शरीराच्या इतर भागावर परिणाम करते. त्याचप्रमाणे, तुमच्या पाठीचा कणा, छाती, मान आणि नितंब यांचा तुमच्या पायांवर प्रभाव पडतो.

चुकीच्या उठण्या-बसण्याच्या पध्दतीमुळे खांद्यांना कुबड येणे, खांदे कमकुवत होणे, स्नायू,पाय आणि घोट्याच्या समस्या निर्माण होतात. शारीरिक हलचालींच्या चुकीच्या सवयींमुळे पायांच्या विविध भागांवर ताण पडून आणि रक्ताभिसरणात अडचणी निर्माण होतात पाय आणि घोट्याचे विकार उद्भवू शकतात. रक्तप्रवाहात येणाऱ्या अडचणीमुळे पाय आणि घोटे आकाराने मोठे होऊ शकतात.

उठताना व बसताना या टिप्स नक्की वापरुन पाहा

1. तुमची शारीरीक स्थिती (बसणे, उठणे, वाकणे)नीट करताना तुमच्या पायाच्या स्थानापासून ते तुमच्या डोक्याच्या शरीराच्या प्रत्येक घटकाचे मूल्यांकन करणे महत्त्वाचे आहे. बसताना दोन्ही पाय जमिनीवर सपाट ठेवा किंवा तुमचे पाय पोहोचत नसल्यास स्टूलचा वापर करा.

2. तुमचे गुडघे 90-अंश कोनात आणि थेट तुमच्या घोट्याच्या वर असावेत. तुमची पाठ आणि कूल्हे खुर्चीच्या विरूद्ध दिशेने दाबले पाहिजेत, ज्याला कमरेच्या आधाराने सरळ रेषेत केले पाहिजे. मानेला आणि खांद्यांनाही आधार दिला पाहिजे. संगणक वापरताना आपले हात जमिनीशी समांतर आणि संगणकाची स्क्रीन डोळ्याच्या पातळीपासून किंचित वर ठेवावी.

3. तुमची शारीरीक मुद्रा आणि संतुलन योग्य राखणे गरजेचे आहे. शरीर निरोगी आणि लवचिक राखण्यासाठी तुमची शारीरिक मुद्रा योग्य असणे आवश्यक आहे. तसे नसल्यास वेदना होणे तसेच अशक्तपणा जाणवू शकतो. शिवाय, जर तुम्हाला वेदना होत असतील किंवा दुसरा आजार असेल तर तुमची शारीरिक स्थिती आणखी गंभीर ठरेल. जेव्हा तुम्हाला बैठकीसंबंधीत समस्या किंवा बसताना अडचणी येत असतील तर, तुम्ही कसे चालता आणि तुमचे पाय कसे वापरता यावर परिणाम होऊ शकतो कालांतराने वेदना निर्माण होतात. तुमच्या दैनंदिन दिनचर्येत शारीरिक मुद्रा सुधारणाऱ्या क्रियांचा समावेश करा तसेच स्नायु बळकट करणार्‍या व्यायामांचाही समावेश करायला विसरु नका.