गणेशाला मोदक अतिशय प्रिय असून त्याची २१ मोदकांची परंपरा आहे.
पद्म पुराणातील कथा मोदकाचा दिव्य आणि पवित्र अर्थ स्पष्ट करतात.
अत्री ऋषी व अनुसूया माता यांच्या कथेत गणेशाच्या संतुष्टीसाठी मोदकांचा उल्लेख आहे.
मोदक केवळ गोड पदार्थ नाही, तर भक्तिप्रधान नैवेद्य आणि परंपरेची ओळख आहे.
मोदक हे प्रत्येकाच्या आवडीचे गोड पदार्थ असून त्याला न आवडणारी व्यक्ती क्वचितच सापडते. भक्तांना आवडत असलेले मोदक भगवान गणेशालाही खूप प्रिय आहेत. मात्र, गणेशाच्या नैवेद्यासाठी का नेहमी २१ मोदकांची संख्या ठेवली जाते, याबद्दल अनेकांची उत्सुकता असते. या संदर्भात पद्म पुराणात दोन कथा सांगितल्या आहेत, ज्या या परंपरेचे शास्त्रीय स्पष्टीकरण देतात.
पहिल्या कथेत अत्री ऋषी आणि त्यांच्या पत्नी अनुसूया मातांनी भगवान शंकर आणि पार्वतीला जेवायला आमंत्रित केले. बालगणेशाला सोबत घेऊन पार्वती माताही कैलासावर आल्या. अनुसूया मातांनी पाकसिद्धी करून विविध पदार्थ तयार केले. जेवणाच्या वेळी गणेशाचे पोट भरलेले नव्हते, तेव्हा त्यांनी गोड पदार्थ हवे असल्याचे सांगितले. अनुसूया मातांनी त्यांच्यासाठी दिव्य मोदक तयार केले, जे गणेशाला अतिशय आवडले. तो २१ मोदक खाल्ल्यानंतर संतुष्ट झाला. या घटनेनंतर पार्वती माता आणि भक्तांमध्ये ही प्रथा पसरली, की गणेशाला प्रसन्न करण्यासाठी २१ मोदक नैवेद्य म्हणून अर्पण करावे. या कथेत सांगितलेले दिव्य मोदक म्हणजे आजच्या उकडीच्या मोदकाचे मूळ स्वरूप असावे असे गृहीत धरता येते.
दुसऱ्या कथेनुसार, कार्तिकेय आणि गणेश यांच्यात पृथ्वी प्रदक्षिणा कोण आधी पूर्ण करेल, याची स्पर्धा झाली. पार्वती मातांनी सांगितले की, विजेत्याला मोदकाचा बक्षीस मिळेल. हुशार गणेशाने आई-वडिलांना प्रदक्षिणा करून स्वतः विजेते ठरले आणि मोदकाचे पारितोषिक मिळवले.
या दोन्ही कथांमुळे मोदकाच्या गोड पदार्थाचा महत्त्वाचा तपशील उलगडतो आणि २१ मोदक का अर्पण केले जातात, याचे स्पष्टीकरण मिळते. भक्तांसाठी मोदक केवळ गोड पदार्थ नाही, तर भगवान गणेशाला प्रसन्न करण्याची एक पवित्र परंपरा आणि त्याचा दिव्य स्पर्श मानला जातो.
गणेशाला मोदक का आवडतात?
मोदक त्याला अत्यंत प्रिय आहेत कारण या गोड पदार्थाला दिव्य स्पर्श असल्याचे पुराणात सांगितले आहे.
२१ मोदक का अर्पण केले जातात?
पद्म पुराणातील कथेनुसार, गणेशाने २१ मोदक खाल्ल्यानंतर संतुष्ट झाल्यामुळे ही संख्या पारंपरिक पद्धतीने ठेवली गेली.
मोदकाचा इतिहास कोणत्या कथांमध्ये आहे?
अत्री ऋषी व अनुसूया मातांशी संबंधित कथा आणि गणेश-कार्तिकेय स्पर्धेच्या कथेत मोदकाचा उल्लेख आहे.
मोदक फक्त गोड पदार्थ आहे का?
नाही, मोदक हे गणेशाला प्रसन्न करण्याचे एक पवित्र नैवेद्य असून भक्तिप्रधान परंपरेत महत्वाचे स्थान आहे.
सकाळ+चे सदस्य व्हा
शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.
Read Marathi news and watch Live TV. Breaking news from Maharashtra, India, Pune, Mumbai, Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle at SaamTV. Get Live Marathi news on Mobile. Download the Saam Tv app for Android and IOS.