Brain fluid: मेंदूमध्ये पाणी झाल्यास शरीरात दिसतात 'हे' बदल; वेळीच उपचार करा अन्यथा परिस्थिती ठरेल जीवघेणी

मेंदूमध्ये पाणी होणं ही अत्यंत गंभीर समस्या आहे. जी योग्य वेळी लक्षात न आल्यास जीवघेणी ठरू शकते. वैद्यकीय भाषेत याला हायड्रोसिफॅलस (Hydrocephalus) असं म्हणतात. मेंदूच्या आजूबाजूला किंवा आतमधील द्रव (CSF – cerebrospinal fluid) गरजेपेक्षा अधिक प्रमाणात जमा होऊ लागला, तर मेंदूवर दबाव येतो आणि त्यामुळे अनेक गंभीर लक्षणं दिसून येतात.

डॉक्टरांच्या म्हणण्यानुसार, ही सूज वाढत गेल्यामुळे मेंदू योग्य पद्धतीने कार्य करणं थांबवतो. याचा परिणाम तुमच्या दैनंदिन जीवनावर देखील होत असतो. यामध्ये काही वेळा रुग्णाचा मृत्यूदेखील होण्याची शक्यता असते.

मेंदूमध्ये पाणी का साचतं?

मेंदूमध्ये पाणी साचण्याची अनेक कारणं असू शकतात. काही वेळा ही समस्या जन्मापासून देखील असू शकते. काही वेळा डोक्याला जबर मार बसणं, मेंदू किंवा मणक्याला झालेला संसर्ग, स्पायनल कॉर्डमध्ये झालेला ट्युमर किंवा स्ट्रोक यांसारख्या कारणांमुळेही मेंदूत पाणी साचू लागतं.

तज्ज्ञांनी सांगितलं की, ही स्थिती वेळेवर ओळखून उपचार केले नाहीत तर मेंदूवरचा दबाव वाढतो आणि त्यामुळे जीव धोक्यात येण्याची शक्यता असते. त्यामुळे लक्षणं दिसताच तत्काळ वैद्यकीय सल्ला घेणं गरजेचं आहे.

लहान मुलांमध्ये मेंदूत पाणी साचण्याची लक्षणं

लहान मुलांमध्ये हायड्रोसिफॅलसची लक्षणं काहीशी वेगळी असतात. विशेषतः नवजात किंवा काही महिन्यांच्या बाळांमध्ये खालील लक्षणं दिसू शकतात:

• डोक्याचा आकार मोठा दिसणे- बाळाच्या डोक्याचा आकार इतर मुलांच्या तुलनेत अधिक मोठा वाटतो.

• टाळू फुगलेला असणे- डोक्याच्या वरच्या भागावर सौम्य सूज किंवा फुगवटा जाणवतो.

• डोकेदुखी- जरी बाळ सांगू शकत नाही तरी रडणं, अस्वस्थता, डोक्यावर वारंवार हात नेणं ही लक्षणं असू शकतात.

• उलट्या आणि मळमळ- काहीही खाल्ल्यानंतर लगेच उलटी होणं किंवा पोट बिघडल्यासारखं वाटणं.

• सुस्ती आणि चिडचिडेपणा- बाळ नेहमीपेक्षा जास्त झोपलेलं असणं किंवा खूप चिडचिड करणे.

• झोपेच्या सवयी बदलणे- नीट झोप न लागणं किंवा झोपेत वारंवार खडबडून उठणं.

मोठ्या व्यक्तींमध्ये डोक्यात पाणी साचण्याची लक्षणं

वयस्क किंवा प्रौढ व्यक्तींमध्ये ही लक्षणं थोडी वेगळी असू शकतात आणि ती दररोजच्या आयुष्यावर मोठा परिणाम करू शकतात.

• सतत डोकेदुखी- डोक्यात भरलेपणा जाणवणे किंवा दिवसभर डोकं दुखत राहणं.

• उलटी किंवा मळमळ- खाल्लेलं पचत नाही आणि वारंवार उलटी होते.

• डोळ्यांची अडचण- नजरेत बदल होणं अस्पष्ट दिसणं किंवा डोळ्यांवर ताण जाणवणं.

• झोपेची अडचण- रात्री नीट झोप न लागणं, झोप पूर्ण न होणं किंवा झोपेत व्यत्यय येणं.

• थकवा जाणवणं- थोडं काम केल्यावरही दम लागणं, थकवा जाणवणं.

• चालताना अडखळणं- पायांवर नियंत्रण नसणं समतोल बिघडणं किंवा चालताना अडखळणं.

तपासणी आणि उपचार गरजेचे

हायड्रोसिफॅलस ही स्थिती एकदा लक्षात आली, की त्यावर तात्काळ उपचार करणं अत्यंत गरजेचं असतं. डॉक्टर सामान्यतः मेंदूचा MRI किंवा CT स्कॅन करून निदान करतात. काही वेळा पाणी काढण्यासाठी सर्जरीची गरज भासू शकते. यामध्ये एक नळी वापरून मेंदूत साचलेलं द्रव शरीराच्या दुसऱ्या भागात वळवतात.

डिस्क्लेमर : वरील माहिती आम्ही फक्त वाचक-प्रेक्षकांना देत आहोत. आम्ही याचं समर्थन अथवा दावा करत नाही. कोणतेही उपचार, डाएट आणि औषधं तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानंच घ्यावीत