Kidney function slowing down: खराब होण्यापूर्वी किडनी करू लागते संथ गतीने काम; शरीरातील 'हे' बदल वेळीच ओळखा

• किडनी ही रक्तातील टॉक्सिन्स, अतिरिक्त पाणी आणि घातक द्रव्ये फिल्टर करणारी महत्त्वाची अवयव आहे; तिच्या कार्यात घट होऊन क्रॉनिक किडनी डिजीज (CKD) होऊ शकते.

• किडनीच्या अस्वस्थतेची पहिली लक्षणे म्हणजे लघवीच्या सवयींमध्ये बदल , जसे की रात्री वारंवार लघवी होणे, लघवीत फेस येणे किंवा त्रास होणे.

• किडनीचे काम कमी झाल्यास शरीरात पाणी आणि मीठ साचून पाय, हात आणि चेहऱ्यावर सूज येते, कधीकधी श्वास घेण्यासही त्रास होतो.

आपल्या शरीरातील किडनी म्हणजे एक महत्त्वाचा अवयव आहे. किडनी ही एक फिल्टर सिस्टिम असते जी रक्तातून टॉक्सिन्स आणि अतिरिक्त पाणी तसंच घातक द्रव्यं बाहेर टाकण्याचं काम करतं. पण ज्यावेळी किडनीचं काम हळूहळू मंद होतं तेव्हा या टॉक्सिन्स शरीरात साठू लागतात. अनेक शारीरिक समस्या निर्माण होतात. हीच स्थिती पुढे क्रॉनिक किडनी डिजीज (CKD) म्हणून ओळखली जाते.

किडनी खराब किंवा अशक्त होत असताना शरीर काही इशारे देतं असतं. योग्य वेळी हे संकेत ओळखले गेले तर वेळेत उपचार सुरू करून पुढील धोका टाळता येऊ शकतो. चला तर मग जाणून घेऊया जेव्हा किडनी खराब होत असताना ती हळू काम करते तेव्हा कोणती लक्षणं दिसून येतात.

लघवीच्या सवयींमध्ये बदल

किडनीशी संबंधित अडचण सहसा लघवीच्या सवयींमध्ये बदल होऊन सुरू होते. यामध्ये व्यक्तीला वारंवार लघवी होणं विशेषतः रात्री झोपेतून उठून लघवी लागणं, असा त्रास होतो. याशिवाय लघवी कमी प्रमाणात होणं किंवा लघवी करताना त्रास होऊ शकतो. लघवीमध्ये फेस हे प्रोटीन लीक होण्याचं लक्षण असतं. हे सर्व संकेत सूचित करतात की किडनी रक्त नीट फिल्टर करत नाही.

शरीराच्या काही भागांमध्ये सूज येणं

किडनी योग्य पद्धतीने काम करत नसल्यास, शरीरातील अतिरिक्त पाणी आणि मीठ वेळेत बाहेर टाकलं जात नाही. त्यामुळे सूज निर्माण होऊ लागते. हे सूज सर्वसामान्यतः या भागांत दिसून येते-

• पाय आणि घोटे

• हात

• चेहरा, विशेषतः डोळ्यांच्या आजूबाजूला

जर ही सूज दुर्लक्षित केली गेली, तर फुफ्फुसांमध्येही पाणी साचू शकतं आणि त्यामुळे श्वास घेण्यास त्रास होऊ शकतो.

सतत थकवा आणि अशक्तपणा

किडनी हा अवयव Erythropoietin (EPO) नावाचा हार्मोन तयार करतं. हे हार्मोन शरीरात रेड ब्लड सेल्स तयार करण्यास मदत करतं. हे रेड ब्लड सेल्स आपल्याला ऑक्सिजन पोहोचवतात. पण किडनी कमजोर झाल्यावर EPO चं उत्पादन कमी होतं ज्यामुळे शरीरात रेड ब्लड सेल्स कमी होतात आणि अ‍ॅनिमिया तयार होतो. यामुळे व्यक्तीला सतत थकवा, स्नायूंमध्ये अशक्तपणा आणि अगदी थोड्या कामाने दम लागणे या तक्रारीही जाणवतात.

त्वचेत खाज आणि स्नायूंमध्ये आकडी

ज्यावेळी किडनी नीट काम करत नाही तेव्हा शरीरातील कॅल्शियम, फॉस्फरस आणि इतर टॉक्सिन्स साचू लागतात. त्यामुळे शरीरात खालील लक्षणं दिसू शकतात-

• त्वचेत विशेषतः रात्री जास्त खाज येणं

• पायांत क्रॅम्प्स येणं

खाज आणि क्रॅम्प्सचा झोपेवरही परिणाम होऊ शकतो. ही लक्षणं टॉक्सिन्स आणि मिनरल्सच्या असंतुलनामुळे होतात.

विचार करण्यात अडचण

किडनीचं काम मंद झालं की शरीरात साचलेले टॉक्सिन्स मेंदूपर्यंत पोहोचतात. त्यामुळे विचारशक्तीवरही परिणाम होतो. यात:

• लक्ष एकाग्र न होणं

• विसराळूपणा किंवा स्मरणशक्ती कमी होणं

• निर्णय घेण्यात अडचण

अनेकदा रुग्ण याला ब्रेन फॉग म्हणतात. यासोबतच थकवा देखील जाणवतो. हे लक्षण गंभीर मानलं जातं कारण मेंदूवर टॉक्सिन्सचा परिणाम झाला आहे याचं हे सूचक असू शकतं.