Passport: शक्तिशाली पासपोर्टची रँकिंग जाहीर, सिंगापूर पहिल्या स्थानावर, भारत कोणत्या क्रमांकावर?

जगातील सर्वात शक्तिशाली पासपोर्ट्सची नवीन रँकिंग जाहीर करण्यात आली आहे. हेनले आणि पार्टनर्स, जी एक प्रतिष्ठित संस्था आहे, दरवर्षी या पासपोर्ट रँकिंगची घोषणा करते. यामध्ये देशाच्या पासपोर्टची ताकद आणि त्याच्या नागरिकांना मिळणारे व्हिसा-मुक्त प्रवासाचे फायदे यावर आधारित क्रमवारी दिली जाते. ज्या देशांच्या पासपोर्ट्सची रँकिंग अधिक आहे, त्यांच्या नागरिकांना अधिक जागांवर व्हिसा लागू न होण्याचा फायदा मिळतो. यामुळे, पासपोर्ट्सची ताकद हे देशांच्या आंतरराष्ट्रीय प्रतिष्ठेचे एक महत्त्वाचे मापदंड ठरले आहे.

२०२५ च्या पहिल्या सहामाहीसाठी सर्वात शक्तिशाली पासपोर्टची यादी जाहीर करण्यात आली असून सिंगापूरने पहिला क्रमांक मिळवला आहे. सिंगापूरचा पासपोर्ट जगातील सर्वोत्तम मानला गेला आहे कारण या पासपोर्टधारकांना १९५ देशांमध्ये व्हिसाशिवाय प्रवास करता येतो. हा सन्मान सिंगापूरच्या मजबूत राजनैतिक संबंधांचे आणि जागतिक स्तरावर नागरिकांसाठी उपलब्ध असलेल्या प्रवासाच्या प्रचंड सोयीचे प्रतीक आहे.

जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात शक्तिशाली पासपोर्ट जपानचा असून जपानी नागरिकांना १९३ देशांमध्ये व्हिसाशिवाय प्रवासाची मुभा आहे. त्यापाठोपाठ दक्षिण कोरिया, फ्रान्स, जर्मनी, इटली, स्पेन आणि फिनलंड हे देश संयुक्तपणे तिसऱ्या स्थानावर आहेत. या देशांचे पासपोर्टधारक १९२ देशांमध्ये व्हिसा-मुक्त प्रवेशाचा लाभ घेऊ शकतात, ज्यामुळे त्यांची प्रवाससुविधा अधिक सुलभ आणि प्रभावी ठरते.

सध्या कॅनडा आपल्या व्हिसा धोरणांमुळे चर्चेत आहे. पासपोर्ट रँकिंगमध्ये कॅनडा माल्टा आणि पोलंडसह ७ व्या क्रमांकावर आहे. ऑस्ट्रिया, डेन्मार्क, आयर्लंड, लक्झेंबर्ग, नॉर्वे, स्वीडन, नेदरलँड, बेल्जियम, पोर्तुगाल, न्यूझीलंड, स्वित्झर्लंड आणि ब्रिटन या देशांचे पासपोर्टही या क्रमवारीत उच्च स्थानावर आहेत, ज्यामुळे त्यांच्या नागरिकांना व्हिसा-मुक्त प्रवासाच्या सुविधेचा लाभ मिळतो.

भारताचा पासपोर्ट २०२५ च्या जागतिक क्रमवारीत ८५ व्या स्थानी आहे. भारतीय नागरिकांना ५७ देशांमध्ये व्हिसा फ्री प्रवासाची सुविधा आहे. मात्र, गेल्या वर्षीच्या तुलनेत भारताच्या पासपोर्ट क्रमवारीत पाच स्थानांची घसरण झाली आहे, ज्यामुळे देशाच्या व्हिसा शक्तीबाबत सुधारणा करण्याची गरज अधोरेखित होते. हेन्ले इंडेक्स पासपोर्ट रँकिंगनुसार, पाकिस्तानचा पासपोर्ट १०३ व्या स्थानी आहे, जो सोमालियापेक्षाही खालच्या क्रमांकावर आहे. जगातील सर्वात गरीब देशांपैकी एक असलेल्या सोमालियाचा पासपोर्ट १०२ व्या स्थानी आहे. या क्रमवारीत पाकिस्तानचा कमी दर्जा त्याच्या जागतिक प्रवास स्वातंत्र्यावर परिणाम करणारा ठरतो.

पाकिस्तानी पासपोर्टपेक्षा खालच्या क्रमांकावर इराक (१०४ वा), सीरिया (१०५ वा), आणि अफगाणिस्तान (१०६ वा) आहेत. युद्धग्रस्त परिस्थिती असलेल्या या देशांचे पासपोर्ट पाकिस्तानच्या तुलनेत अधिक कमकुवत मानले जातात. या क्रमवारीत हे देश जगातील प्रवास स्वातंत्र्याच्या बाबतीत सर्वात कमकुवत पासपोर्ट असलेल्या देशांमध्ये मोडतात.