Shardiya Navratri 2022 : नवरात्र हा हिंदू धर्माचा एक खास सण, जो वर्षातून दोनदा येतो. चैत्र नवरात्री व शारदीय नवरात्री. नवरात्रीत ९ दिवस माता राणीच्या ९ रूपांची पूजा करतात.

पहिल्या दिवशी दुर्गा मातेच्या शैलपुत्री रूपाची पूजा केली जाते. या दिवशी लोक आपल्या घरी (Home) कलशाची स्थापना करतात आणि नंतर ९ दिवस पूजा करतात. नवरात्रीच्या दुसऱ्या दिवशी नवदुर्गेच्या दुसऱ्या रुपाची ब्रह्मचारिणीच्या रूपाची पूजा केली जाते.

या दिवशी, विशेषत: मातेचा आशीर्वाद मिळविण्यासाठी, भक्त विविध प्रयत्न करतात, उपवास करतात, नवस करतात आणि भोग अर्पण करतात. असे मानले जाते की, ब्रह्मचारिणी माता जगात ऊर्जा प्रवाहित करते आणि तिच्या कृपेने मानवाला आंतरिक शांती मिळते.

पौराणिक कथेनुसार माता ब्रह्मचारिणी ही तपश्चर्येची देवी आहे, त्यामुळे तिचे नाव ब्रह्मचारिणी पडले. ब्रह्मचारिणी देवीची उपासना पद्धत, कथा, मंत्र इत्यादींबद्दल जाणून घेऊया.

देवी ब्रह्मचारिणी पूजा -

शारदीय नवरात्रीच्या (Navratri) दुसर्‍या दिवशी देवी ब्रह्मचारिणीची पूजा केली जाते. ब्रह्म म्हणजे तपश्चर्या, तर चारिणी म्हणजे आचरण करणारा. अशा प्रकारे ब्रह्मचारिणी म्हणजे जी तपस्या करते ती. म्हणूनच मातेला तपस्चारिणी असेही म्हणतात. ब्रह्मचारिणी मातेच्या उजव्या हातात मंत्रोच्चारासाठी माळा आणि डाव्या हातात कमंडल धारण करते. तिला ज्ञान आणि तपश्चर्याची देवी मानली जाते. असे म्हणतात की, जो कोणी ब्रह्मचारिणी मातेची प्रामाणिक मनाने, संयमाने पूजा करतो आणि त्याला ज्ञान प्राप्त होते. त्याचबरोबर अत्यंत कठीण प्रसंगातही माणसाचे मन विचलित होत नाही.

आख्यायिका -

पौराणिक मान्यतेनुसार, देवी ब्रह्मचारिणीचा जन्म पर्वतीय राजा हिमालयाच्या घरी कन्या म्हणून झाला होता. त्यावेळी नारदजींच्या सांगण्यावरून त्यांनी भगवान शंकरांना पती म्हणून मिळवण्यासाठी अत्यंत कठोर तपश्चर्या केली. या तपश्चर्येमुळे तिचे नाव ब्रह्मचारिणी पडले. एक हजार वर्षे त्यांनी फळे आणि फुले खाण्यात वेळ घालवला. यासोबतच त्यांनी शंभर वर्षे केवळ जमिनीवर राहून तपश्चर्या केली. असे मानले जाते की, निर्जल आणि असहाय्य राहून मातेने अनेक हजार वर्षे कठोर तपश्चर्या केली. त्याच्या भक्तीवर सर्व देव प्रसन्न झाले आणि त्याला आपल्या मनोकामना पूर्ण करण्याचे वरदान दिले.

देवी ब्रह्मचारिणीच्या उपासनेची पद्धत

- ब्रह्मचारिणी मातेची पूजा करण्यासाठी सर्वप्रथम ब्रह्ममुहूर्तावर उठून स्नान करावे. 

- सर्वप्रथम पूजेसाठी आसन घालावे, नंतर आसनावर बसून मातेची पूजा करावी. 

- यानंतर मातेला फुले, अक्षत, रोळी, चंदन इत्यादी अर्पण करा. 

- ब्रह्मचारिणी मातेला भोग म्हणून पंचामृत अर्पण करावे. यासोबत मिठाईचा आस्वाद घ्या. 

- यासोबतच आईला पान, सुपारी, लवंग अर्पण करा. 

- यानंतर देवी ब्रह्मचारिणी मातेच्या मंत्रांचा जप करा आणि नंतर मातेची आरती करा.  

देवी ब्रह्मचारिणी जप -

मंत्राचा जप चैत्र नवरात्रीत मां ब्रह्मचारिणी मंत्राचा जप करणे शुभ मानले जाते. 

मां ब्रह्मचारिणी बीज मंत्र 

ओम ह्रीं क्लेम ब्रह्मचारिणीय नमः

मां ब्रह्मचारिणीचा मंत्र खालीलप्रमाणे आहे -

किंवा देवी सर्वभितेषु मां ब्रह्मचारिणी रूपेण संस्थाता. 

नमस्तस्य नमस्तस्य नमस्तस्य नमो नमः । 

दधना करून मदमभयं अक्षरमाला कमंडलु. 

देवी प्रसीदतु मयी ब्रह्मचारिणीनुत्तमा ।