आपल्या प्रत्येकासाठी झोप ही महत्त्वाची असतेच. झोप ही आपल्या शरीरासाठी औषधासारखी आहे. मात्र नुकत्याच करण्यात आलेल्या एका अभ्यासानुसार, जास्त झोप देखील आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते. संशोधकांनी ७९ जुन्या रिसर्चचा आढावा घेतला, ज्यामध्ये किमान एक वर्ष लोकांच्या झोपेच्या सवयींवर आणि त्यांच्या आरोग्यावर लक्ष ठेवण्यात आल्याचं दिसून आलं.

झोप आणि मृत्यूचा धोका यांच्यातील संबंध

या अभ्यासात असं पाहायला मिळालं की, ज्या व्यक्ती दररोज ७ तासांपेक्षा कमी झोप घेत होत्या त्यांचा मृत्यूचा धोका १४ टक्क्यांनी वाढला होता. मात्र आश्चर्याची बाब म्हणजे जे लोक ९ तासांपेक्षा जास्त झोप घेतात, त्यांचा मृत्यूचा धोका तब्बल ३४ टक्क्यांनी जास्त असतो. याचसारखा निष्कर्ष २०१८ मध्ये झालेल्या एका मोठ्या संशोधनातही नोंदवला गेला असल्याचं समोर आलं होतं.

जास्त झोप आणि आरोग्य यामध्ये थेट संबंध नाही. मात्र त्याचा संबंध (correlation) अनेक आजारांशी दिसून आला आहे. ज्यामध्ये नैराश्य, लठ्ठपणा, दीर्घकालीन वेदना, मेटाबॉलिक समस्या अशा आरोग्याच्या अडचणींचा समावेश होतो.

जास्त झोपेमुळे होणारे धोके

हृदयाच्या आजारांचा धोका वाढतो

जास्त झोप घेणाऱ्या लोकांना हृदयविकार, हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोक यांचा धोका अधिक असतो. ९ तासांपेक्षा जास्त झोपेमुळे रक्तदाब आणि हृदयाची गती यामध्ये अनियमितता निर्माण होऊ शकते, ज्याचा थेट परिणाम हृदयाच्या आरोग्यावर होतो.

डिप्रेशन वाढण्याचा धोका

जास्त झोप ही नैराश्याचं लक्षणही असू शकते आणि ती नैराश्य वाढवणारी देखील ठरते. खूप झोपणारे लोक बहुतेक वेळा थकवा, कामात रस न लागणं आणि निराशा अनुभवतात. झोपेची ही अनियमितता शरीरातील हार्मोन्स आणि बायोलॉजीकल क्लॉक बिघडवतं ज्यामुळे डिप्रेशन आणखी गंभीर होतं.

वजन वाढ आणि लठ्ठपणा

जास्त झोपेमुळे शरीराची हालचाल कमी होते. त्यामुळे शारीरिक हालचालींचा अभाव आणि चुकीच्या आहाराच्या सवयी तयार होतात. त्याचबरोबर झोपेच्या कालावधीतील अनियमिततेमुळे मेटाबॉलिझम आणि भूक नियंत्रित करणारे हार्मोन्स अनियंत्रित होतात. ज्यामुळे वजन वाढण्याची शक्यता वाढते.

सततच्या वेदना

झोप शरीराला विश्रांती देते मात्र खूप वेळ झोपल्याने पाठदुखी, संधिवात किंवा स्नायूंच्या वेदना वाढू शकतात. लांब वेळ आडवे राहिल्याने सांधे कडक होतात. यामुळे स्नायूंवर ताण येतो. तसंच जास्त झोपेमुळे शरीरात ‘सी-रिऍक्टिव्ह प्रोटीन’ (CRP) वाढतं.

डिमेंशियाचा धोका

नुकत्याच करण्यात आलेल्या संशोधनानुसार जास्त झोपेमुळे वृद्धांमध्ये डिंमेशिया आणि अल्झायमरचा धोका वाढू शकतो. दीर्घकाळ झोपेमुळे मेंदूच्या रचनेत बदल होतात आणि न्यूरोलॉजिकल समस्या निर्माण होतात. तज्ज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, याबाबत अजून संशोधनाची गरज आहे.