आदरणीय मुख्याध्यापक, शिक्षक आणि प्रिय मित्रांनो, आज हिंदवी स्वराज्याचे संस्थापक आणि शौर्य, न्याय व धर्म यांचे प्रतीक छत्रपती शिवाजी महाराज यांची जयंती आहे. त्यांच्या पराक्रमाने आणि दूरदृष्टीने संपूर्ण देश प्रेरित झाला. त्यांच्या विचारांना वंदन करून, आपण या दिनाचे प्रेरणादायी स्मरण करूया.

छत्रपती शिवाजी महाराजांचा जन्म 19 फेब्रुवारी 1663 रोजी पुणे जिल्ह्यातील शिवनेरी किल्ल्यावर झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव शहाजी भोसले आणि आईचे नाव जिजाबाई होते. शहाजी भोसले विजापूर सुलतानाच्या सैन्यात अधिकारी होते, तर माता जिजाबाईंनी शिवाजी महाराजांना रामायण-महाभारताच्या कथा सांगून राष्ट्रभक्तीची प्रेरणा दिली. त्यांच्या संस्कारांमुळे शिवराय कणखर आणि न्यायप्रिय बनले. जिजाबाईंनी त्यांना तलवारबाजी, घोडेस्वारीसारख्या युद्धकौशल्यांचे प्रशिक्षण दिले, त्यामुळेच ते पराक्रमी योद्धे झाले.

बालपणीच शिवाजी महाराजांनी आपल्या वयाच्या मुलांना एकत्र करून किल्ले बांधण्याची आणि लढण्याची सवय लावली. सोळाव्या वर्षी त्यांनी तोरणदुर्ग जिंकला. दादोजी कोंडदेव यांच्या मार्गदर्शनाखाली त्यांनी युद्धकौशल्य आणि प्रशासनाचे शिक्षण घेतले, ज्यामुळे त्यांचे नेतृत्व गुण अधिक बळकट झाले.

छत्रपती शिवाजी महाराजांनी अफजलखानासारख्या बलाढ्य शत्रूचा पराभव अत्यंत चातुर्याने केला. शाइस्ता खानाला जबर धडा शिकवला, जो तो आयुष्यभर विसरू शकला नाही. त्यांच्या कुशल युद्धनीतीने शत्रूंना नमवले. स्वबळावर विजय मिळवत त्यांनी स्वराज्य स्थापले. त्यांच्या धाडसी शौर्यामुळेच आज ते महान राष्ट्रपुरुष म्हणून ओळखले जातात.

ते बहुगुणसंपन्न, शूर, बुद्धिमान, दयाळू शासक होते. त्यांच्या सैन्यात मुस्लिम वीर आणि लढवय्ये होते. ते कोणत्याही धर्माच्या विरोधात नव्हते. जातीय वादात लोक अडकावे हे त्यांना मान्य नव्हते. स्त्रियांच्या आदराचे ते कट्टर समर्थक होते. हल्ला करताना कोणत्याही महिलेला इजा होऊ नये, अशा कडक सूचना त्यांनी सैनिकांना दिल्या होत्या.

संत रामदास आणि संत तुकाराम यांच्या विचारांचा छत्रपती शिवाजी महाराजांवर मोठा प्रभाव होता. त्यांचे व्यक्तिमत्व असे होते की, प्रत्येकजण त्यांच्यापासून प्रेरित होत असे. 3 एप्रिल 1680 रोजी रायगडावर त्यांचे निधन झाले, परंतु त्यांची स्वराज्याची संकल्पना आजही अनंत पिढ्यांसाठी प्रेरणादायी ठरते.

छत्रपती शिवाजी महाराज केवळ मराठा साम्राज्याचे संस्थापक नव्हते, तर मध्ययुगातील अद्वितीय प्रतिभा होते. त्यांनी महाराष्ट्रातील विविध जातींमधील संघर्ष समाप्त करून समाज एकत्र आणला आणि स्वराज्यासाठी सर्वांना एकत्र लढण्याची प्रेरणा दिली.

जे लोक मानवतेच्या उच्चतम शिखरावर असतात, ते देवदूतासमान असतात. त्यांची पूजा प्रत्येक युगात केली जाते, आणि त्यांच्या कथा प्रत्येक हृदयात सजीव राहून युगानुयुगे अजरामर होतात. आज मी एवढं बोलून माझे भाषण इथेच संपवतो.

जय भवानी| जय शिवाजी