आधुनिक जीवनशैलीत एकटेपणा आणि सामाजिक वेगळेपणा एक गंभीर जागतिक समस्या बनली आहे. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) अहवालानुसार, एकाकीपणा मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावर धूम्रपान किंवा लठ्ठपणाइतका धोका निर्माण करू शकतो. भारतातील शहरी भागांमध्ये नोकरीचे ताण, डिजिटल तंत्रज्ञान आणि सामाजिक अंतरामुळे लोक अधिक एकटे होत आहेत. या लेखात एकटेपणाचे आरोग्यावर होणारे परिणाम आणि त्यावर मात करण्याचे उपाय सविस्तरपणे पाहूया.

सर्वप्रथम समजून घ्या की एकटेपणा म्हणजे फक्त एकटे राहणे नाही. त्याचा अर्थ सामाजिक आणि भावनिक नात्यांचा अभाव होय. जेव्हा एखाद्या व्यक्तीला असं वाटतं की कोणीही तिच्या भावना समजून घेत नाही, तेव्हा तो एकटेपणाचा अनुभव होतो. हा मानसिक वेदना करणारा अनुभव आहे जो सामाजिक संबंधांच्या कमतरतेमुळे वाढतो.

सामाजिक अलगाव आणि संपर्काचा अभाव एकटेपणा अधिक वाढवतो. जर्नल ऑफ क्लिनिकल सायकॉलॉजीच्या अभ्यासानुसार, एकाकीपणामुळे शरीरातील तणाव हार्मोन कॉर्टिसोलची पातळी वाढते, जी आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते. याचा परिणाम मुलं, तरुण आणि वृद्धांसह सर्व वयोगटांवर होऊ शकतो, त्यामुळे सामाजिक संबंध टिकवणे अत्यंत आवश्यक आहे.

एकटेपणा नैराश्य, चिंता आणि आत्मविश्वास कमी होण्याचे मुख्य कारण आहे. यामुळे नकारात्मक विचार वाढतात आणि आत्महत्येचा धोका वाढू शकतो. दीर्घकाळ एकटे राहिल्याने मेंदूतील स्मरणशक्ती कमी होऊ शकते, विशेषतः वृद्धांमध्ये डिमेंशियाचा धोका वाढतो. तरुणांमध्ये सोशल मीडियाचा जास्त वापर खऱ्या सामाजिक नात्यांचा अभाव वाढवतो, ज्यामुळे एकटेपणा वाढतो.