देशात सध्या फॅटी लिवरसारख्या गंभीर आरोग्य समस्येचं प्रमाण झपाट्याने वाढताना दिसतंय. आहे. ही समस्या ओळखून वेळीच उपाययोजना व्हावी यासाठी केंद्र सरकारने आता पावलं उचलली आहेत. केंद्रीय आरोग्यमंत्री जे. पी. नड्डा यांनी संसदेत माहिती दिली की, सर्व राज्यांना नागरिकांची फॅटी लिवरसाठी तपासणी करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत.

फॅटी लिवर म्हणजे काय?

पूर्वी नॉन-अल्कोहोलिक फॅटी लिवर डिसीज (NAFLD) म्हणून ओळखली जाणारी ही स्थिती आता मेटाबॉलिक डिसफंक्शन असोसिएटेड फॅटी लिवर डिसीज (MAFLD) या नावाने ओळखली जाते. लिव्हरमध्ये अतिरिक्त चरबी जमा होणं ही याची मुख्य लक्षणं आहेत. या आजाराचा थेट संबंध लठ्ठपणा, मधुमेह आणि जास्त कोलेस्ट्रॉल यांसारख्या मेटाबॉलिक समस्यांशी असतो.

सरकारची पावलं आणि गाइडलाइन्स

आरोग्यमंत्री नड्डा यांनी सांगितले की, सरकारने फॅटी लिव्हरविषयी जनजागृती करण्यासाठी राज्यांना मार्गदर्शक तत्त्वं तयार करून दिल्या आहेत. या गाइडलाइन्समधून लोकांना योग्य आहार, नियमित व्यायाम, वजनाचं नियंत्रण आणि साखर-फॅट यांचं प्रमाण मर्यादित ठेवण्यावर भर देण्यात आला आहे. डॉक्टरांनी तपासणी करताना या मार्गदर्शक सूचनांनुसारच काम करावं आणि गरज असल्यास रुग्णाला योग्य उपचार मिळवून द्यावा, असेही स्पष्ट निर्देश देण्यात आले आहेत.

संशोधनातून समोर आलेली धक्कादायक माहिती

नड्डा यांनी संसदेत दोन महत्त्वाचे अभ्यास सादर केले. यामध्ये पहिला अभ्यास 2025 मध्ये ‘नेचर सायंटिफिक रिपोर्ट्स जर्नल’मध्ये प्रसिद्ध झाला. या अभ्यासात हैदराबादमधील 345 आयटी कर्मचार्‍यांचा समावेश होता. त्यामध्ये 34% कर्मचार्‍यांना मेटाबॉलिक सिंड्रोम असून तब्बल 84% कर्मचार्‍यांच्या लिव्हरमध्ये अतिरिक्त फॅट्स सापडले. यावरून आयटी सेक्टरमध्ये ही समस्या मोठ्या प्रमाणावर आढळून येते.

दुसरा अभ्यास इंडियन काउंसिल ऑफ मेडिकल रिसर्च (ICMR) ने केला. राजस्थानमधील ग्रामीण भागात लिव्हरच्या आजारांबरोबरच मधुमेह आणि रक्तदाबाचा धोका किती आहे याचा अभ्यास करण्यात आला. यात 37% लोकांमध्ये फॅटी लिवरची लक्षणं दिसली. विशेष म्हणजे, ही समस्या पुरुषांमध्ये जास्त प्रमाणात होती. जे लोक आठवड्यातून एकदा जरी फास्ट फूड खात होते, त्यांच्यात ही समस्या अधिक आढळली.

सरकार काय करत आहे?

सरकारने आयुष्मान आरोग्य मंदिर योजनाअंतर्गत मधुमेह, लठ्ठपणा, उच्च रक्तदाब आणि कॅन्सर यांसारख्या गंभीर आजारांचे प्राथमिक टप्प्यावरच निदान आणि उपचार करण्यासाठी सुविधा दिल्या आहेत. याशिवाय वेळोवेळी जनजागृती मोहिमा राबवण्यात येतात.

एफएसएसएआय (FSSAI) ही संस्था सोशल मीडियाच्या माध्यमातून लिव्हरशी संबंधित महत्त्वपूर्ण माहिती लोकांपर्यंत पोहोचवते. याशिवाय फिट इंडिया मूव्हमेंट आणि योगासंबंधी उपक्रम क्रीडा मंत्रालय आणि आयुष मंत्रालय सातत्याने राबवत आहेत, जेणेकरून लोकांचा आरोग्यदृष्टिकोन सुधारेल.

नियमित व्यायाम, संतुलित आहार, वजन नियंत्रण आणि वेळोवेळी लिव्हरची तपासणी करून फॅटी लिव्हरच्या गंभीर परिणामांपासून बचाव करता येतो.