Constitution Day : २६ नोव्हेंबर हा दिवस देशभरात सविधान दिन म्हणून साजरा केला जातो. हा दिवस राष्ट्रीय संविधान दिन आणि राष्ट्रीय कायदा दिवस म्हणूनही साजरा केला जातो. खरं तर, २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी संविधान स्वीकारले गेले आणि राष्ट्राला समर्पित केले गेले. त्यानंतर २६ जानेवारी १९५० रोजी त्याची अंमलबजावणी करण्यात आली. म्हणूनच दरवर्षी २६ नोव्हेंबरला संविधान दिन आणि २६ जानेवारीला प्रजासत्ताक दिन साजरा केला जातो.
भारतीय (Indian) संविधानाचे महत्त्व काय आहे, ते का बनवले गेले, कोणाची महत्त्वाची भूमिका आहे, ती बनवण्यासाठी किती वेळ लागला, जगातील सर्वात खास का आहे, या सर्व प्रश्नांची उत्तरे तुम्हाला खास गोष्ट मिळतील. खाली दिले आहे. येथे वाचा भारतीय राज्यघटनेच्या (Constitution) खास गोष्टी...
१. २०१५ साली भारत सरकारने २६ नोव्हेंबर हा दिवस 'संविधान दिन' म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेतला होता. २०१५ हे वर्ष विशेष ठरले कारण त्या वर्षी राज्यघटनेचे शिल्पकार डॉ. भीमराव आंबेडकर यांची १२५ वी जयंती साजरी होत होती.
२. भारतीय संविधान हे जगातील सर्वात लांब लिखित संविधान आहे.
३. भारतीय राज्यघटनेने अनेक देशांच्या राज्यघटनेची वैशिष्ट्ये स्वीकारली आहेत. भारतीय राज्यघटनेला 'कर्जाची पिशवी' असेही म्हटले जाते कारण त्यातील बहुतांश तरतुदी इतर देशांकडून घेण्यात आल्या आहेत. त्याचे बरेच भाग युनायटेड किंगडम, अमेरिका, जर्मनी, आयर्लंड, ऑस्ट्रेलिया, कॅनडा आणि जपानच्या संविधानांमधून घेतले गेले आहेत. त्यात देशातील नागरिकांचे मूलभूत अधिकार आणि कर्तव्ये, सरकारची भूमिका, पंतप्रधान, राष्ट्रपती, राज्यपाल आणि मुख्यमंत्री यांचे अधिक यांचे वर्णन केले आहे.
विधिमंडळ, कार्यपालिका आणि न्यायपालिका यांचे काम काय आहे, चालवताना त्यांची भूमिका काय आहे, या सर्व गोष्टी राज्यघटनेत नमूद केल्या आहेत.
४. भारतीय राज्यघटनेच्या या मूळ प्रती टाइप केलेल्या किंवा छापल्य गेल्या नाहीत. संविधानाची मूळ प्रत प्रेमबिहारी नारायण रायजादा यांनी हस्तलिखित केली होती. हे उत्कृष्ट कॅलिग्राफीद्वारे तिर्यक अक्षरात लिहिलेले आहे. त्याचे प्रत्येक पान शांतिनिकेतनच्या कलाकारांनी सजवले होते. संसदेच्या ग्रंथालयात हस्तलिखित प्रती हेलियममध्ये ठेवल्या जातात.
५. मूळ प्रत कशी दिसते -
१६ इंच रुंद संविधानाची मूळ प्रत
- २२ इंच लांब वेलम शीटवर लिहिलेली.
- २५१ पाने या हस्तलिखितात समाविष्ट करण्यात आली होती.
६. ते किती दिवसात तयार झाले?
संपूर्ण संविधान तयार करण्यासाठी २ वर्षे, ११ महिने आणि १८ दिवस लागले. ते २६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी पूर्ण झाले. भारतीय प्रजासत्ताकाची ही राज्यघटना २६ जानेवारी १९५० रोजी लागू झाली.
७. संविधानाच्या मूळ प्रती हिंदी आणि इंग्रजी या दोन भाषांमध्ये लिहिल्या गेल्या.
८. हस्तलिखित संविधानावर २४ जानेवारी १९५० रोजी १५ महिलांसह संविधान सभेच्या २८४ सदस्यांनी स्वाक्षरी केली होती. दोन दिवसांनंतर २६ जानेवारीपासून देशात हे संविधान लागू झाले.
९. संविधान २५ भाग, ४४८ कलमे आणि २२ यादीत विभागलेली भा राज्यघटना ही जगातील सर्वात मोठी लिखित राज्यघटना आहे.
१०. मुळात भारतीय राज्यघटनेत एकूण ३९५ कलमे (२२ भागांमध्ये विभागलेली) आणि ८ अनुसूची होती, परंतु विविध सुधारणांच्या परिणामी, सध्या त्यात एकूण ४४८ कलमे (२५ भागांमध्ये विभागलेली) आणि १२ अनुसूची आहेत. संविधानाच्या तिसऱ्या भागात मूलभूत अधिकारांचे वर्णन केले आहे.
११. भारतीय राज्यघटनेची मूलभूत रचना भारत सरकार कायदा, १९३५ वर आधारित आहे.
१२. डॉ. भीमराव आंबेडकर यांना भारतीय राज्यघटनेचे निर्माते म्हटले जाते.
१३. भारतीय राज्यघटनेतील नागरिकांच्या मूलभूत अधिकारांचे राज्यघटनेच्या तिसऱ्या भागात कलम १२ ते ३५ पर्यंत वर्णन केले आहे.
१४. भारतीय राज्यघटना संविधान सभेने तयार केली होती. भारतीय संविधान सभेने संविधान निर्मितीशी संबंधित विविध कार्ये हाताळण्यासाठी एकूण १३ समित्यांची स्थापना केली.
१५. भारताचे पहिले कायदा मंत्री डॉ. भीम राम आंबेडकर हे संविधान मसुदा समितीचे अध्यक्ष होते.
Edited By : Shraddha Thik
सकाळ+चे सदस्य व्हा
शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.
Read Marathi news and watch Live TV. Breaking news from Maharashtra, India, Pune, Mumbai, Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle at SaamTV. Get Live Marathi news on Mobile. Download the Saam Tv app for Android and IOS.