Mumbai-Ahmedabad Bullet Train progress : बुलेट ट्रेन प्रकल्पासाठी महाराष्ट्र राज्यातील भारतातील पहिल्या ७ किमी लांबीच्या समुद्राखालील बोगद्यासह २१ किमी लांबीच्या बोगद्याचे बांधकाम सुरू आहे. अश्विनी वैष्णव यांनी महाराष्ट्रातील मुंबई बुलेट ट्रेनच्या भूमिगत स्टेशन वांद्रे-कुर्ला कॉम्प्लेक्स आणि शिळफाटा दरम्यान निर्माणाधीन बोगद्याची पाहणी केली.

महाराष्ट्र राज्यातील मुंबई बुलेट ट्रेन भूमिगत स्टेशन वांद्रे - कुर्ला कॉम्प्लेक्स आणि शिळफाटा दरम्यान २१ किमी लांबीचा भारतातील पहिला भूमिगत/समुद्राखालील बोगदा बांधण्यात येत आहे. २१ किमी बोगद्याच्या कामांपैकी १६ किमी टनेल बोरिंग मशीनद्वारे आणि उर्वरित ५ किमी एनएटीएमद्वारे करण्यात येत आहे. यामध्ये ठाणे खाडीयेथील ७ किमी पाण्याखालील बोगद्याचा देखील समावेश आहे.

खालील ठिकाणी बांधकाम सुरू आहे

ADIT (अ‍ॅडिशनली ड्रिव्हन इंटरमीडिएट टनेल) पोर्टल : ३९४ मीटर लांबीचा ADIT बोगदा मे २०२४ मध्ये पूर्ण झाला आहे (६ महिन्यांच्या विक्रमी वेळेत). यामुळे शिळफाटा व्यतिरिक्त उत्खनन कामासाठी दोन अतिरिक्त NATM फेस सुलभ झाले आहेत. या अतिरिक्त अॅक्सिसमुळे, १,१११ मीटर (१५६२ मीटर पैकी BKC/N1TM कडे ६२२ मीटर आणि १६२८ मीटर पैकी अहमदाबाद/N2TA कडे ४८९ मीटर) बोगद्याचे काम साध्य झाले आहे. ११ मीटर X ६.४ मीटर आकाराचा ADIT पोर्टल बांधकाम करताना आणि ऑपरेशन दरम्यान वाहनांना मुख्य बोगद्यातून थेट प्रवेश देईल तसेच आपत्कालीन परिस्थितीत निर्वासन प्रक्रियेसाठी देखील वापरला जाऊ शकतो.

मुंबई एचएसआर स्टेशन बांधकाम स्थळावरील शाफ्ट १ : शाफ्टची खोली ३६ मीटर, उत्खननाचे काम सध्या सुरू आहे

विक्रोळीतील शाफ्ट २ : ५६ मीटर खोलीचे शाफ्ट पूर्ण झाले आहे. या शाफ्टचा वापर दोन वेगवेगळ्या दिशांना, एक बीकेसीकडे आणि दुसरी अहमदाबादकडे, दोन टनेल बोरिंग मशीन खाली करण्यासाठी केला जाईल.

सावली (घणसोली जवळ) येथील शाफ्ट ३ : ३९ मीटर खोलीचे शाफ्टचे काम पूर्ण झाले आहे. शिळफाटा येथील बोगद्याचे पोर्टल: हा बोगद्याचा NATM शेवट आहे. पोर्टलचे काम आधीच पूर्ण झाले आहे आणि १६२८ मीटर (N3TM) पैकी ६०२ मीटर बोगद्याचे काम आतापर्यंत पूर्ण झाले आहे.

बोगदा खोदकाम करताना काोणती खबरदारी घेतली जाते? -

बोगद्याच्या आत पुरेसे वायुवीजन सुनिश्चित केले जात आहे, बोगद्याच्या ठिकाणी सुरक्षित आणि हवेशीर कर्मचारी सुनिश्चित केले जात आहेत.

राज्य सरकारच्या निर्देशानुसार सर्व उत्खनन केलेल्या साहित्याची विल्हेवाट लावली जात आहे

बोगद्याच्या सभोवतालच्या संरचना/इमारतींचे सतत निरीक्षण केले जात आहे

बांधकाम स्थळांवर आणि आजूबाजूला झुकणे (Tilt), व्यवस्थित बसलेले (settlement), कंपन, भेगा आणि विकृतीचे निरीक्षण करण्यासाठी विविध प्रकारची भू-तंत्रज्ञान उपकरणे जसे की इनक्लिनोमीटर, कंपन मॉनिटर्स, ग्राउंड सेटलमेंट मार्कर, टिल्ट मीटर इत्यादी बसवण्यात आली आहेत. उत्खनन आणि बोगदा खोदणे यासारख्या चालू असलेल्या भूमिगत कामांना किंवा जागेभोवती असलेल्या संरचनांना कोणताही धोका नाही याची खात्री करण्यात ही उपकरणे महत्त्वाची भूमिका बजावतात.

बोगद्याच्या अस्तरीकरणासाठी कास्टिंग यार्ड:

महापे येथे १६ किमी टीबीएम भागासाठी बोगद्याच्या अस्तरीकरणासाठी एक समर्पित कास्टिंग यार्ड आधीच कार्यरत आहे. ७,७०० रिंग तयार करण्यासाठी ७७,००० सेगमेंट टाकले जातील. बोगद्याच्या अस्तरीकरणासाठी विशेष रिंग सेगमेंट टाकले जात आहेत, प्रत्येक रिंगमध्ये नऊ वक्र (curved) सेगमेंट आणि एक की सेगमेंट आहे, प्रत्येक सेगमेंट २ मीटर रुंद आणि ०.५ मीटर (५०० मिमी) जाड आहे.

उच्च-शक्तीचे एम७० ग्रेड काँक्रीट उत्कृष्ट संरचनात्मक अखंडता आणि दीर्घकालीन टिकाऊपणा सुनिश्चित करण्यासाठी वापरले जात आहे. महाराष्ट्रातील ठाणे जिल्ह्यातील महापे येथे ११.१७ हेक्टर क्षेत्र व्यापणारे कास्टिंग आणि स्टॅकिंग यार्ड. यार्डमध्ये नऊ साच्यांचे संच असतील, प्रत्येकी दहा तुकडे असतील.

• सेगमेंट्स कास्ट केल्यानंतर स्टीम क्युरिंगची व्यवस्था. क्युरिंग कंपाऊंडसह अंतिम क्युरिंग.

• प्रत्येक रिंगमध्ये स्टील रीइन्फोर्समेंटचे प्रमाण: ४.३६८ मेट्रिक टन

• प्रत्येक रिंगमध्ये काँक्रीटचे प्रमाण: ३९.६ क्युबिक मीटर

• काठावरील क्रॅकिंग नियंत्रित करण्यासाठी GFRP (ग्लास फायबर रीइन्फोर्समेंट पॉलिमर) बारचा वापर

• यार्डमध्ये बॅचिंग प्लांट: संख्या -३, प्रत्येकी क्षमता: ६९ क्युबिक मीटर /तास.

• यार्डमध्ये अत्याधुनिक QA-QC लॅब ज्यामध्ये टिकाऊपणा पॅरामीटर तपासण्यासाठी सुविधा आहेत.

यार्डमध्ये विविध क्रेन, गॅन्ट्री आणि मशीन्स आहेत जे कास्टिंग ऑपरेशन्स स्वयंचलित आणि यांत्रिकीकृत करतात, ज्यामुळे सेगमेंट्सच्या कास्टिंग आणि स्टॅकिंग दरम्यान उच्च दर्जाची हमी मिळते. याव्यतिरिक्त, या सुविधेत कास्टिंग शेड, स्टॅकिंग एरिया, बॅचिंग प्लांट आणि स्टीम क्युरिंग एरियाचा समावेश असेल.