खगोलीय तसंच धार्मिक दृष्ट्या चंद्रग्रहणाचं विशेष महत्त्व आहे. हिंदू परंपरेनुसार ग्रहण काळ अशुभ मानला जातो. या वर्षाचं दुसरं आणि शेवटचं चंद्रग्रहण भाद्रपद मासाच्या पूर्णिमा तिथीला लागणार आहे. हा पूर्ण चंद्रग्रहण म्हणजेच ‘ब्लड मून’ म्हणूनही ओळखला जातो. पुढील माहिती तुम्हाला ग्रहणाचे वेळापत्रक, सूतक आणि भारतात काय दिसणार याबाबत स्पष्टपणे सांगेल.

चंद्रग्रहण कधी लागणार?

• प्रारंभ (आरंभी) : 7 सप्टेंबर 2025 — रात्री 9:57 वाजता

• अंत्य (समाप्ती) : 8 सप्टेंबर 2025 — पहाटे 1:26 वाजता

एकूण कालावधी साधारण सुमारे 4 तास असेल.

ग्रहणाचे महत्त्वाचे टप्पे (स्रोतानुसार)

• स्पर्श (penumbral/touch) : रात्री 11:09 वाजता

• ग्रहणाचे मध्य (mid-eclipse) : रात्री 11:42 वाजता

• मोक्ष काल (end of totality) : रात्री 12:23 वाजता

विविध स्रोतांमध्ये ब्लड मून दिसण्याचा अचूक कालावधी थोडासा वेगळा दर्शविला जातो. काही अहवालांनुसार लाल चंद्र रात्री 11:00 वाजेपासून ते 8 सप्टेंबरच्या पहाटे 12:22 वाजेपर्यंत (सुमारे 82 मिनिटे) दिसू शकतो. वरील वेळापत्रकात जुने आणि नवीन माहिती दोन्ही दिलेली आहे.

भारतात ही घटना दिसेल का?

हो या वर्षाचे शेवटचे चंद्रग्रहण भारतात दिसणार आहे. खालील प्रमुख शहरांमध्ये ग्रहण स्पष्टपणे पाहता येईल: दिल्ली, मुंबई, चंडीगड, अहमदाबाद, जयपूर, लखनऊ, पुणे, चेन्नई, बंगळुरू, हैदराबाद, कोलकाता इत्यादी.

सूतक काळ काय आहे आणि कधी सुरु होईल?

हिंदू धार्मिक परंपरेनुसार सूतक काळ ग्रहणापूर्वी सुरू होतो आणि ग्रहण संपेपर्यंत टिकतो. या कालावधीत कोणतीही शुभ-मांगलिक कार्ये करणं टाळलं जातं. या वर्षी सूतक काल ग्रहणाच्या सुमारे 9 तास आधी सुरु होणार आहे. त्यामुळे 7 सप्टेंबर 2025 रोजी दुपारी सुमारे 1:57 वाजता सूतक आरंभ होणार आहे. ग्रहण संपल्यावर सूतक समाप्त होईल.

पंचांगकर्ते मोहन दाते यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, भाद्रपद पौर्णिमेच्या दिवशी, रविवार दिनांक ७ सप्टेंबरला खग्रास चंद्रग्रहण होणार आहे. हे ग्रहण भारतासह संपूर्ण आशिया, आफ्रिका, युरोप, ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड आणि नॉर्वे या प्रदेशांमध्ये दिसणार आहे. ग्रहणाची सुरुवात रात्री ९ वाजून ५७ मिनिटांनी होईल. त्यानंतर रात्री ११ वाजता पूर्ण खग्रास अवस्था येईल, ज्यावेळी संपूर्ण चंद्र सावलीत झाकला जाईल. ही अवस्था तब्बल १ तास २३ मिनिटे टिकणार असून, रात्री १२ वाजून २३ मिनिटांनी पुन्हा चंद्रकोर प्रकट होईल. अखेर ग्रहणाचा मोक्ष उत्तररात्री १ वाजून २७ मिनिटांनी होईल आणि चंद्र पुन्हा पूर्णत्वाने दिसू लागेल.

पर्वकाळातील आचारधर्म

ग्रहण पर्वकाळ रात्री ९:५७ पासून १:२७ वाजेपर्यंत राहणार आहे. या वेळेत पाणी पिणे, झोपणे किंवा मलमूत्रोत्सर्ग करणे टाळावे. ही आवश्यक कर्मे ग्रहण सुरू होण्यापूर्वी किंवा ग्रहण संपल्यानंतर करावीत. ग्रहण लागताच स्नान करून देवपूजा, तर्पण, जप, होम आणि दान केल्याचे विशेष पुण्य मानले जाते. तसेच पूर्वी घेतलेल्या मंत्राचे पुरश्चरण करणे हाही योग्य काल मानला जातो. ग्रहणाचा मोक्ष झाल्यानंतर स्नान करणे आवश्यक मानले जाते.