सध्या हिवाळा ऋतू सुरु आहे. यामध्ये अनेकांना सर्दी खोकला, ताप अशा समस्यांना सामोरं जावे लागत आहे. यावरून असे आढळते की, हे सतत आजार होण्याचे कारण म्हणजे तुमची कमकुवत असणारी रोगप्रतकारक शक्ती. जी तुम्हाला व्हिटॅमिन्सच्या सेवनाने मिळत असते. शरीरासाठी अत्यंत आवश्यक असलेले व्हिटॅमिन B12 शरीर स्वतः तयार करू शकत नाही. मेंदूचे कार्य, रोगप्रतिकारक शक्ती, डीएनएची निर्मिती, मज्जातंतू आणि रक्तपेशींच्या उत्पादनासाठी हे व्हिटॅमिन महत्त्वाचे असतात. मांसाहार, अंडी आणि दुग्धजन्य पदार्थांमध्ये नैसर्गिकरित्या आढळणारे हे व्हिटॅमिन शरीरात कमी पडल्यास अनेक गंभीर समस्या निर्माण होऊ शकतात.

व्हिटॅमिन B12 ची कमतरता असल्याने कोणत्या समस्यांना सामोरे जावे लागते?

व्हिटॅमिन B12 ची कमतरता असल्यास सुरुवातीला थकवा येणे, हृदयाची धडधड वाढणे, त्वचेची फिकटपणा अशी लक्षणे दिसतात. काही आठवड्यांपर्यंत कमजोरी, गोंधळ, चक्कर येणे किंवा थकवा कायम राहिल्यास तात्काळ डॉक्टरांचा सल्ला घेणं आवश्यक आहे.

शरीरातील B12 कमी झाल्यास लाल रक्त पेशी तयार होण्याची प्रक्रिया मंदावते आणि त्यामुळे उर्जेची पातळी घसरते. विचार करण्याची क्षमता कमी होणे, गोंधळ उडणे, चक्कर येणे हे सुद्धा महत्त्वाचे संकेत मानले जातात. पूर्णपणे शाकाहारी आहार घेणाऱ्या व्यक्तींना या कमतरतेचा सर्वाधिक धोका असतो. आहारात धान्य, सीरिअल, नॉन-डेअरी मिल्क किंवा मांसाचे पर्याय यांचा समावेश करावा.

ज्या महिलांचा दीर्घकाळ गर्भनिरोधक गोळ्यांचा वापर असतो, त्यांना B12 शोषणात अडथळे येऊ शकतात. विशेषतः उच्च इस्ट्रोजेन असलेल्या गोळ्यांमध्ये हा धोका अधिक दिसतो.

वय वाढत गेल्यानंतर पोटातील आम्लाचे प्रमाण कमी होत जाते. पोटातील आम्ल हे B12 शोषणासाठी आवश्यक असल्याने पन्नाशीच्या पुढील वयात सुमारे प्रत्येक 31 पैकी एक व्यक्ती B12 कमतरतेने ग्रस्त असल्याचे आढळते. वृद्ध व्यक्तींमध्ये भूक कमी होणे, अन्नाचे कमी सेवन किंवा काही वेळा शरीराची B12 शोषण्याची क्षमता पूर्णपणे कमी होणे अशी परिस्थिती निर्माण होते. अशावेळी सप्लिमेंट किंवा इंजेक्शनद्वारे B12 घेणे गरजेचे ठरते. मात्र एकावेळी खूप मोठ्या प्रमाणात सप्लिमेंट घेतल्यास जुलाब होणे किंवा खाज सुटणे अशी सौम्य लक्षणे दिसतात.