सध्याच्या काळात वाढता स्क्रीन टाइम ही आपल्या आरोग्यासाठी सर्वात मोठी समस्या बनली आहे. लहान मुलांपासून ते वृद्धांपर्यंत सर्वजण त्याचे बळी असल्याचे आढळून आले आहे. आरोग्य तज्ञ म्हणतात की, रील स्क्रोल करण्याच्या, व्हिडिओ पाहण्याच्या किंवा मोबाईल फोनवर गेम खेळण्याच्या सवयीमुळे लोक अनेकदा बसून किंवा पडून राहतात. या वाढत्या शारीरिक निष्क्रियतेमुळे, कमी वयातही लठ्ठपणा, मधुमेह, रक्तदाब आणि हृदयरोगांचा धोका दिसून येत आहे. मेंदूच्या आरोग्यासाठी आणि इतर शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य समस्यांसाठी स्क्रीन टाइम देखील जबाबदार मानला जातो. म्हणूनच आरोग्य तज्ञ सर्व लोकांना मोबाईल किंवा इतर कोणत्याही डिजिटल स्क्रीनपासून अंतर राखण्याचा सल्ला देत आहेत.

दूरदृष्टी म्हणजे काय?

मायोपिया, ज्याला जवळची दृष्टी असेही म्हणतात, ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये तुम्ही जवळच्या वस्तू स्पष्टपणे पाहू शकता परंतु दूरच्या वस्तू पाहण्यास त्रास होतो. गेल्या ३० वर्षांत मुलांमध्ये आणि किशोरवयीन मुलांमध्ये मायोपियाच्या प्रकरणांमध्ये लक्षणीय वाढ झाल्याचे अभ्यासात म्हटले आहे. १९९० मध्ये एकूण प्रकरणे २४ टक्के होती, जी २०२३ मध्ये वाढून ३६ टक्के झाली. नेत्रतज्ज्ञांच्या मते, स्क्रीन टाइममुळे मुले आणि तरुणांमध्ये मायोपियाचा धोका पूर्वीपेक्षा खूप जास्त वाढला आहे.

JAMA नेटवर्क ओपन या जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अलीकडील अभ्यासात असे म्हटले आहे की जे लोक दिवसातून एक तासापेक्षा जास्त वेळ स्क्रीन पाहण्यात घालवतात त्यांना कालांतराने हा आजार होण्याचा धोका २१ टक्क्यांनी वाढू शकतो. यासाठी, संशोधकांनी ४५ वेगवेगळ्या अभ्यासांचे विश्लेषण केले. मुलांपासून ते प्रौढांपर्यंत ३ लाख ३५ हजारांहून अधिक सहभागींनी यात सहभाग घेतला. एक ते चार तास स्क्रीनच्या संपर्कात राहिल्याने मायोपियाचा धोका अनेक पटींनी वाढू शकतो.

यापूर्वी, ब्रिटिश जर्नल ऑफ ऑप्थॅल्मोलॉजीमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासात म्हटले आहे की जगभरातील प्रत्येक तीन मुलांपैकी एका मुलाला मायोपियाचे निदान होत आहे. जर या आजाराच्या वाढीचा दर असाच वाढत राहिला आणि प्रतिबंधात्मक उपाययोजना केल्या नाहीत तर पुढील २५ वर्षांत ही समस्या जगभरातील लाखो मुलांना प्रभावित करू शकते. २०५० पर्यंत, ४० टक्के मुले या डोळ्यांच्या समस्येचे बळी ठरू शकतात. कोरोना साथीच्या आजारामुळे लोकांचा बहुतेक वेळ घरीच घालवणे, मैदानी खेळांचा अभाव आणि ऑनलाइन वर्ग यासारख्या नकारात्मक परिस्थितींमुळे डोळ्यांशी संबंधित या आजाराचे प्रमाण आणखी वाढले आहे.

स्क्रीन टाइम वाढवण्याचे इतर अनेक दुष्परिणाम होऊ शकतात.

- नेत्रतज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की स्क्रीन टाइम वाढवण्याचे इतर अनेक गंभीर परिणाम होऊ शकतात.

- जास्त वेळ स्क्रीनसमोर राहिल्याने डोळ्यांची जळजळ, खाज सुटणे, अंधुक दृष्टी आणि डोळे दुखणे यासारख्या समस्या वाढतात.

- सतत स्क्रीनवर वेळ घालवल्याने लक्ष केंद्रित करण्याची क्षमता कमी होते.

- सोशल मीडिया आणि व्हिडिओ गेम इत्यादींवर जास्त वेळ घालवल्याने भावनिक अस्थिरता जसे की अधिक चिडचिडे होणे आणि रागावणे यासारख्या समस्या देखील उद्भवू शकतात.

- स्क्रीनमधून निघणारा निळा प्रकाश झोपेच्या चक्राचे नियमन करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या मेलाटोनिन नावाच्या संप्रेरकाच्या उत्पादनात व्यत्यय आणतो.