Kartik Purnima 2023 : कार्तिक पौर्णिमेचे महत्त्व काय? वाचा सविस्तर

Kartik Purnima :

हिंदू धर्मात पौर्णिमेला महत्त्वाचे स्थान आहे. कार्तिक पौर्णिमेला त्रिपुरी पौर्णिमा आणि गंगा स्नान असेही म्हणतात. पंचांगानुसार, कार्तिक पौर्णिमा 26 नोव्हेंबर रोजी दुपारी 03:53 वाजता सुरू होईल आणि 27 नोव्हेंबर रोजी दुपारी 02:45 वाजता समाप्त होईल. हिंदू धर्मात उदय तिथी मानली जाते. त्यामुळे 27 नोव्हेंबरला कार्तिक पौर्णिमा साजरी (Celebrating) होणार आहे. जाणून घेऊया कार्तिक पौर्णिमेशी संबंधित लोकप्रिय गोष्टी.('साम टीव्ही'चं व्हॉट्सअ‍ॅप चॅनल जॉईन करण्यासाठी येथे क्लिक करा)

त्रिपुरासुराचा वध

कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी भगवान शिवाने त्रिपुरासुर नावाच्या राक्षसाचा वध केला होता, त्यामुळे देवांना खूप आनंद झाला आणि भगवान विष्णूने शिवाचे नाव त्रिपुरारी ठेवले जे शिवाच्या अनेक नावांपैकी एक आहे. कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी प्रदोष काळात महादेवाने अर्धनारीश्वराच्या रूपात त्रिपुरासुराचा वध केला. त्याच दिवशी देवांनी शिवलोकात म्हणजेच काशीत येऊन दिवाळी (Diwali) साजरी केली. तेव्हापासून ही परंपरा काशीमध्ये सुरू आहे. कार्तिक महिन्यातील या दिवशी काशीमध्ये दिवा दान केल्याने पितरांचा मोक्ष होतो, असे मानले जाते.

मत्स्य अवतार

भगवान विष्णूच्या दहा अवतारांपैकी मत्स्य अवतार हा पहिला अवतार मानला जातो. प्रलयकाळात वेदांचे रक्षण करण्यासाठी कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी भगवान विष्णूने माशाचे रूप धारण केले होते, अशी धार्मिक मान्यता आहे. कार्तिक महिन्यात नारायण माशाच्या रूपात पाण्यात राहतात आणि या दिवशी आपला मत्स्य अवतार सोडून वैकुंठ धामला परत जातात, अशीही मान्यता आहे.

पांडवांनी दिवे दान केले

महाभारताच्या महायुद्धाच्या समाप्तीनंतर, युद्धात आपल्या नातेवाईकांचा अकाली मृत्यू झाल्यामुळे पांडवांना खूप दुःख झाले. आता त्याच्या आत्म्याला शांती कशी मिळेल? पांडवांची चिंता पाहून भगवान श्रीकृष्णांनी पांडवांना त्यांच्या पूर्वजांना खूश करण्याचे मार्ग सांगितले. कार्तिक पौर्णिमेला, पांडवांनी त्यांच्या पूर्वजांच्या आत्म्याला शांत करण्यासाठी गड मुक्तेश्वरमध्ये तर्पण आणि दिवे दान केले. या काळापासून गड मुक्तेश्वरमध्ये गंगा स्नान आणि पूजा करण्याची परंपरा सुरू आहे.

ब्रह्मदेवाचा अवतार

या दिवशी ब्रह्म सरोवर पुष्करमध्ये ब्रह्मदेवाचा अवतार झाला होता. कार्तिक पौर्णिमेनिमित्त लाखो भाविक ब्रह्मदेवाची नगरी पुष्कर येथे येतात. पवित्र पुष्कर तलावात स्नान केल्यानंतर ते ब्रह्मदेवाच्या मंदिरात प्रार्थना करतात आणि दिवे दान करतात आणि देवांचा आशीर्वाद घेतात. देवांनी दिवाळी साजरी केली.

विष्णू जागृत झाले

योगनिद्रातून भगवान विष्णू जागृत झाल्यामुळे प्रसन्न होऊन सर्व देवी-देवतांनी पौर्णिमेच्या दिवशी लक्ष्मी-नारायणाची महाआरती करून दिवे लावले. हा दिवस देवांची दिवाळी आहे, म्हणून या दिवशी आपण दिवे दान, उपवास, पूजा इत्यादी करून देवांच्या दिवाळीत सहभागी होतो.