आजच्या घडीला सगळ्यांच्या घरी स्मार्ट फोन आहेत आणि टिव्ही देखील आहेत. त्यामुळे घरात काम करताना लहान बाळाला व्यस्त ठेवण्यासाठी गृहिणी बाळाच्या हातात मोबाईल देते. किंवा टिव्हीवर कार्टून लावून देते. पण जर तुम्ही असं करत असाल तर सावध व्हा. कारण सतत कार्टून बघितल्याने मुलांवर परिणाम होऊ शकतात. तर नक्की कोणते परिणाम होऊ शकतात ते पाहूयात.
कार्टूनचा मुलांवर होणारा सकारात्मक आणि नकारात्मक परिणाम
कार्टूनचा मुलांवर सकारात्मक प्रभाव
१) कार्टूनमुळे त्यांची कल्पनाशक्ती वाढते. तसेच , त्यांच्या कल्पनाशक्तीला चालना मिळते.
२) कार्टूनमुळे मुलांना शैक्षणिक गोष्टी शिकवण्यासाठी मदत होते. उदाहरणार्थ, रामायण, महाभारत सारखे भारतीय पौराणिक कथां कार्टूनच्या माध्यमातून शिकतात.
३) मुलांनी व्यंगचित्रे पाहण्याचे आणखी एक मोठे कारण म्हणजे कार्टून पात्रं समस्यांवर कशी मात करतात, हे पाहून ते पुढचा विचार करायला आणि भविष्यातील समस्या सोडवायला शिकतात.
४) मुलांना हसवण्यासाठी आणि तणाव कमी करण्याचा चांगला मार्ग म्हणजे कार्टून आहे.
५) कार्टून विशेषत: मुलांसाठी शैक्षणिक कार्टून, त्यांना त्यांच्या आवडी शोधण्यात मदत करू शकतात..
६) कार्टून पाहणे मेंदूच्या वाढीस मदत करते आणि स्मरणशक्ती वाढवते.
कार्टूनचा नकारात्मक परिणाम
१) मुलांवर कार्टूनचा सर्वात नकारात्मक प्रभाव म्हणजे मुलं चुकीची भाषा वापरण्यास प्रभावित होतात.
२) जास्त कार्टून बघीतल्याने तुमची मुलं अतिक्रियाशील आणि अति आक्रमक होऊ शकतात.
3) कार्टून बघण्यासाठी बराच वेळ घालवल्यामुळे तुमचे मूल लठ्ठ होऊ शकतात.. किंवा खाण्याच्या चुकीच्या सवयींमुळे पौष्टिकतेची कमतरता होऊ शकते .
४) स्पायडरमॅन सारखे सुपरहिरो कार्टून एका इमारतीतून दुसऱ्या इमारतीत उडत आहे. त्यामुळे अवास्तव अपेक्षा आणि आदर्श निर्माण होऊ शकतात. यासारखी कार्टूने मुलांना त्यांच्या हालचाली वास्तविक आहेत असा विचार करण्यास प्रभावित करू शकतात.
५) कार्टून पाहणाऱ्या मुलांना इतरांशी असभ्य वागणे योग्य वाटेल, कारण त्यांचे आवडते कार्टून पात्र असेच वागतात.
६) तीव्र दृश्यांमुळे कधीकधी प्रकाशसंवेदनशील अपस्मार देखील होऊ शकतो. 'पोकेमॉन एपिसोड जप्तीची घटना' हे एक चांगले उदाहरण आहे. एपिसोडमधील एका दृश्यादरम्यान, त्यांनी ॲनिमेशन तंत्राचा वापर केला ज्याने स्क्रीनवर वेगवेगळ्या रंगाचे दिवे चमकवले, परिणाम म्हणजे 10 फ्लॅश प्रति सेकंद, ज्यामुळे 600 हून अधिक मुलांमध्ये प्रकाशसंवेदनशील अपस्माराचे दौरे होते.
मुलांना कशा प्रकारे सांभाळाल.
१) त्यांना अधिक बाहेर खेळण्यासाठी प्रोत्साहित करा. त्यांना मित्र बनविण्यात किंवा त्यांचे मित्र बनण्यास मदत करा.
२) सायकलिंग, फुटबॉल, क्रिकेट या मैदानी खेळांची ओळख करून दिल्याने त्यांना बाहेर जाऊन खेळण्यास प्रवृत्त करता येईल. मुलांना नृत्य, संगीत किंवा कला यांसारख्या आवडी असल्या पाहिजेत. असे तुम्हाला वाटत असल्यास, त्यांना व्यस्त ठेवण्यासाठी त्यांना क्लासेस लावा. यामुळे कौशल्य विकासातही मदत होईल.
३) कार्टून पाहताना तुम्ही मुलांसोबत बसून बघा त्यामुळे मुलं काय पाहत आहेत हे तुम्हाला समजेल.. तसेच तुमच्या मुलांशी चांगले संबंध ठेवण्याचा हा एक उत्तम मार्ग आहे. यामुळे तुमच्या आणि तुमच्या मुलांमध्ये संभाषण सुरू होईल आणि तुम्हाला हे कार्टून आणि त्याच्या पात्रांबद्दल त्यांचे मत समजण्यास मदत होईल.
४) मुलांच कार्टून बघण्याच्या वेळेसाठी ठराविक कालावधी द्या. तुम्ही तुमच्या मुलांना गृहपाठ आणि असाइनमेंट पूर्ण केल्यानंतर कार्टूनच्या ठराविक कालावधीसह बक्षीस देऊ शकता.
५) आपल्या मुलांना कार्टूनची ओळख करून देण्यापूर्वी स्वतःच कार्टून पाहणे कधीही चांगले. तुमच्या मुलांना नकारात्मक वर्तनाला प्रोत्साहन न देणारी कार्टून पाहण्यासाठी प्रोत्साहित करा आणि त्यांना शैक्षणिक गोष्टी संदर्भात बघण्यास प्रोत्साहित करा.
याच्यावर डॉक्टर काय सांगतात?
डॉ.सचिन पवार फॅमिली फिजिशियन , पुणे
लहान मुलांनी कार्टून बघण्याने चांगले व वाईट परिणाम बघायला मिळतात
चांगले परिणाम
१) मनोरंजन :- लहान मुले कार्टून बघून खूप आनंदी होतात व त्यामुळे त्यांचे चांगले मनोरंजन होते.
२) कल्पना शक्ती व वैचारिक शक्ती वाढते :- कार्टून मधील कल्पना व वैचारिकता बघून त्यांची कल्पनाशक्ती व वैचारिक शक्ती वाढलेली पहायला मिळते.
३)शिक्षण :- कार्टून मधील रंग , आकृती ,संख्या व नैतिक मूल्ये शिकण्यास मदत होते.
४) भाषा कौशल्ले :- कार्टून बघून भाषा व शब्दसंग्रह वाढतो.
५) सामाजिक कौशल्ले :- चांगले व सकारात्मक कार्टूनमधील अनुकरण करून त्यांची सामाजिक कौशल्ले विकसीत झालेली पाहायला मिळतात.
वाईट परिणाम
१) वेळ वाया जातो :- लहान मुले अतिप्रमाणात कार्टून बघून खूप वेळ वाया घालवतात
२) डोळ्यांच्या समस्या :- अतिप्रमाणात कार्टून बघितल्याने डोळ्याच्या समस्या लहान मुलांमध्ये पाहायला मिळतात
२) निद्रा नाश :- सतत कार्टून बघितल्याने लहान मुलांची झोपेची समस्या निर्माण होते
३) चिडचिडे पणा वाढतो :- झोप कमी झाल्याने त्यांची मानसिक स्थिती बिघडते व चिडचिडे पणा वाढतो
४) शारीरिक समस्या :- कार्टून बघत असल्यामुळे मुलांची शारीरिक हालचाल कमी होते व त्यामुळे लठ्ठपणा अणि कमी भूक लागने या सारख्या अनेक समस्या उद्भवू शकतात
त्यामुळे लहान मुलांची विशेष काळजी घेणे आवश्यक असते खालील उपाय आपण यावर करू शकतो
१) मर्यादा ठरवून देणे :- लहान मुलाना मर्यादित वेळ हा कार्टून पाहण्यासाठी देणे.
२) योग्य निवड :- लहान मुलांची आक्रमक कार्टून बघून जी आक्रमकता वाढते त्यामुळे त्याना योग्य तेच कार्टून लावून देणे हे पालकांचे कर्तव्य आहे.
३) जास्त बाहेर घेऊन जाणे :- लहान मुलाना जास्तीत जास्त वेळ खेळण्यासाठी बाहेर घेऊन जाणे गरजेचे आहे.
४) पालकांचे मार्गदर्शन :- कार्टून बघत असताना पालकांनी मुलाना योग्य मार्गदर्शन देणे गरजेचे आहे.
या सर्व गोष्टीचे संतुलन साधने गरजेचे आहे जेणेकरुन लहान मुलांचे शारीरिक व मानसिक आरोग्य चांगले राहिल.
Read Marathi news and watch Live TV. Breaking news from Maharashtra, India, Pune, Mumbai, Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle at SaamTV. Get Live Marathi news on Mobile. Download the Saam Tv app for Android and IOS.