Ratan Tata's Birthday : जानेवारी १९९८ मध्ये एक दिवस प्रगती मैदानात. टाटा मोटर्सचे चेअरमन रतन नवल टाटा चमकणाऱ्या स्टेजवर चढत होते. थोड्याच वेळात ते जी घोषणा करणार होते ती टाटा समूहाचे नशीबच बदलून टाकणार होती.
Zen, Ambassador आणि Maruti ८००. या तिन्ही वैशिष्ट्यांनी सुसज्ज कार सादर करण्यात आली, टाटा इंडिका. त्याच वर्षी बुकिंग सुरू झाले. एक लाखाहून अधिक लोकांनी आगाऊ रक्कम जमा केली. असे असतानाही टाटा मोटर्सला सुरुवातीला तोटा सहन करावा लागला. त्यानंतर नशीब पालटले.
इंडिका बेस्ट सेलर मॉडेल ठरली. त्या कारने टाटा मोटर्सला नवा दर्जा दिला. २००९ मध्ये रतन टाटा'नॅनो' लाँच केली. ९० च्या दशकात आणि २००० च्या सुरुवातीला, रतन टाटा टाटा समूहातील संकोच दूर करण्यासाठी वेगळ्या योजनेवर काम करत होते.
१९९१ मध्ये टाटा सन्स लिमिटेडचे अध्यक्ष झाल्यानंतर रतन टाटा यांचा प्रवास चार टप्प्यात विभागला जाऊ शकतो. हे चार टप्पे असे आहेत जे प्रत्येक व्यावसायिकाला पुढे जाण्यास मदत करू शकतात.
रतन टाटा समूहाचे अध्यक्ष होतील असे कोणालाच वाटले नव्हते -
कॉर्नेल विद्यापीठात आर्किटेक्चरचे शिक्षण घेतलेले रतन टाटा १९६२ मध्ये भारतात परतले कारण त्यांची आजी आजारी होती. येथे त्यांनी टाटा स्टील लिमिटेडच्या जमशेदपूर प्लांटमध्ये अप्रेंटिसशिप सुरू केली.
१९७७ मध्ये, रतन टाटा यांना मशीन्स कॉर्प्सचा पराक्रम साजरा करण्याची जबाबदारी मिळाली. त्यात रतन टाटा यशस्वी झाले पण त्यांना हवी ती गुंतवणूक मिळाली नाही. मुंबईतील कापड कामगारांच्या संपामुळे कंपनीचे आणखी नुकसान झाले.
अखेर १९८६ मध्ये ती कंपनी बंद झाली. कदाचित या अपयशांमुळे रतन टाटा जेआरडीचे उत्तराधिकारी होतील असे कोणालाच वाटले नव्हते. त्यावेळी रतन टाटा यांना बॉम्बे हाऊसमध्ये (टाटाचे मुख्यालय) बाहेरचे व्यक्ती म्हणून पाहिले जात होते.
तोपर्यंत समूहाच्या अनेक कंपन्या वेगवेगळ्या लोकांकडून हाताळल्या जात होत्या. त्यांना जेआरडीने बऱ्यापैकी स्वायत्तता दिली होती. यामध्ये टाटा स्टीलचे रुसी मोदी ते टाटा टी आणि टाटा केमिकल्सचे दरबारी सेठ यांचा समावेश होता.
ताज ग्रुप (इंडियन हॉटेल्स) ला देशातील सर्वात मोठी हॉस्पिटॅलिटी चेन बनवणारे अजित केरकर असोत किंवा अनेक टाटा कंपन्यांच्या संचालक मंडळावर असलेले नानी पालखीवाला असोत.
जेआरडीनंतर टाटा सन्सचा ताबा घेण्यासाठी त्यांच्या नावांची चर्चा झाली. मात्र, तसे झाले नाही. रतन टाटा यांच्याकडे कमान सोपवण्यात आली. या निर्णयाला पक्षांतर्गत विरोध झाला. नवीन अध्यक्षांचे मत खूप वेगळे होते.
रतन टाटा यांच्या यशाचे ४ टप्पे -
टाटा सन्सची सूत्रे हाती घेतल्यानंतर, रतन टाटा यांनी सुरुवातीची वर्षे जेआरडीच्या क्षत्रपांवर अधिकार प्रस्थापित करण्याचा प्रयत्न केला. जेआरडीने समूहातील विकेंद्रित रचनेला प्रोत्साहन दिले.
यानंतर रतन टाटा यांनी त्यांच्या कंपन्या अधिक कार्यक्षम बनवण्यास सुरुवात केली. रतन टाटा यांच्या कॉर्पोरेट जीवनाचा तिसरा टप्पा जागतिकीकरणाचा होता. आजपर्यंत, टाटा समूहाच्या कमाईपैकी सुमारे ५८% महसूल जागतिक कामकाजातून येतो.
चौथा टप्पा नवनिर्मितीचा होता. दुसरा, तिसरा आणि चौथा टप्पा आजही सुरू आहे हा रतन टाटांचा वारसा आहे. टाटा समूह आणि रतन टाटा यांची कथा ही वाढ आणि स्पर्धा, उत्पादकता आणि कार्यक्षमतेची, जागतिकीकरणाची आणि नावीन्यपूर्णतेची आहे.
सकाळ+चे सदस्य व्हा
Read Marathi news and watch Live TV. Breaking news from Maharashtra, India, Pune, Mumbai, Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle at SaamTV. Get Live Marathi news on Mobile. Download the Saam Tv app for Android and IOS.