Surabhi Jayashree Jagdish
आपण जेव्हा कधी कुठलीही वस्तू डझनमध्ये खरेदी करतो, तेव्हा ती वस्तू नेहमी १२ नग म्हणजेच १२ संख्येतच मिळते.
अनेकदा आपण केळी किंवा अंडी घेताना पाहतो की दुकानदार नेहमी एक डझनमध्ये तुम्हाला १२ केळी किंवा १२ अंडीच देतो.
पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का की एक डझनमध्ये नेहमी १२ नग का मिळतात? त्यामागचं कारण काय आहे.
एका डझनमध्ये १२च मोजणी करण्याचं कारण असं आहे की पूर्वी लोक मोजणीसाठी हाताच्या बोटांवरील सांध्यांचा उपयोग करत असत.
एका हाताच्या चार बोटांमध्ये एकूण १२ सांधे असतात, त्यामुळे १२ ही संख्या मोजणीसाठी योग्य मानली गेली.
यावरूनच डझन म्हणजे १२ असा अर्थ प्रचलित झाला, ज्याला डुओडेसिमल सिस्टीम (Duodecimal System) असं म्हणतात.
एक डझनमध्ये १२च मोजणी करण्यामागचं दुसरं कारण म्हणजे १२ या संख्येला समान भागांत विभागणं खूप सोपं असतं. जसं की २, ३, ४ किंवा ६ ने भाग देता येतो.
जर १० किंवा १५ ला विभागायचं झालं तर त्याचे तुकडे करावे लागतील, जे कठीण होतं. त्यामुळे १२ ही संख्या डझनसाठी योग्य मानली जाते.