Bharat Jadhav
आपल्याला फक्त असं दिसतं की चांदण्या चमकत आहेत. पण त्यामागे कारण आहे पृथ्वीचे वातावरण. ही रंजक खगोलीय घटना तपशीलवार समजून घेऊ.
चांदण्याच्या लुकलुकण्याचे कारण म्हणजे वातावरणातील अपवर्तन. ज्या ताऱ्यांचा प्रकाश पृथ्वीच्या वातावरणातून जातो तेव्हा ते वेगवेगळ्या घनतेच्या हवेच्या थरांवर आदळत असते.
या थरांमध्ये तापमान आणि हवेच्या दाबामध्ये फरक असतो. त्यामुळे प्रकाशाचा मार्ग बदलतो. हा बदल इतक्या वेगाने होतो की आपल्याला तारे चमकताना दिसतात.
जेव्हा प्रकाश एका माध्यमातून दुसऱ्या माध्यमात जातो तेव्हा तो वळत असतो. या घटनेला अपवर्तन म्हणतात. जर प्रकाश दुर्मिळ माध्यमाकडून घनतेच्या माध्यमाकडे गेला तर तो सामान्य दिशेने वळत असतो.
जर ते अधिक घनतेच्या माध्यमापासून कमी माध्यमाकडे गेले तर ते सामान्यपासून दूर वळतात. वातावरणातील भिन्न तापमान आणि घनतेमुळे, ही प्रक्रिया पुन्हा पुन्हा होत राहते, ज्यामुळे आपल्याला तारे लुकलुकताना दिसतात.
नाही, चांदण्या प्रत्यक्षात चमकत नाहीत, ते फक्त पृथ्वीवरून पाहिल्यावर चमकताना दिसतात.
अंतराळातून कोणत्याही चांदणीकडे पाहिले तर ते चमकताना दिसणार नाही. त्यांचा प्रकाश पृथ्वीच्या वातावरणातून जात असताना, तो पुन्हा पुन्हा वळत असतो, ज्यामुळे आपल्याला हा बदल दिसतो.
नाही, काही तारे जास्त चमकतात आणि काही कमी. चांदण्या आकाशात कुठे आहेत त्यावर चमकणं अवलंबून आहे.
क्षितिजाजवळ दिसणारे तारे अधिक चमकताना दिसतात कारण तिथून येणारा प्रकाश अधिक वातावरणाच्या स्तरांमधून जातो, ज्यामुळे अधिक अपवर्तन होते.