Surabhi Jayashree Jagdish
अनेकांना प्रश्न पडतो की, छत्रपती शिवाजी महाराज आणि संत तुकाराम यांची भेट केव्हा झाली होती. संत तुकाराम महाराज आणि छत्रपती शिवाजी महाराज यांची भेट ही केवळ दोन व्यक्तींची भेट नव्हती, तर ती भक्ती आणि स्वराज्य यांचा संगम मानली जायची.
या भेटीतून शिवाजी महाराजांना आध्यात्मिक प्रेरणा मिळाली, तर तुकाराम महाराजांनी राजाला नीती, करुणा आणि धर्माच्या मार्गावर चालण्याचा उपदेश केला. इतिहास, अभंग आणि बखरींमधून या भेटीचे उल्लेख आढळतात.
संत तुकाराम महाराज आणि छत्रपती शिवाजी महाराज यांची भेट साधारणतः इ.स. १६४९ ते १६५० या काळात झाल्याचा उल्लेख आढळतो. हा काळ शिवाजी महाराज स्वराज्य उभारणीच्या प्रारंभिक टप्प्यात होते.
ही भेट देहू परिसरात झाल्याचा उल्लेख अनेक अभ्यासक करतात. देहू हे संत तुकाराम महाराजांचं कार्यक्षेत्र आणि निवासस्थान होतं. शिवाजी महाराज मुद्दाम तुकाराम महाराजांचे दर्शन घेण्यासाठी त्याठिकाणी गेले होते.
शिवाजी महाराजांनी अत्यंत नम्रतेने संत तुकाराम महाराजांचे चरण स्पर्श केले. राजा असूनही त्यांनी स्वतःला संतांचं शिष्य मानलं. तुकाराम महाराजांनीही त्यांना प्रेमाने आशीर्वाद दिले.
शिवाजी महाराजांनी तुकाराम महाराजांना स्वराज्यात यावं अशी विनंती केली होती. त्यांना वाटत होतं की, संतांच्या उपस्थितीने प्रजेचे मनोबल वाढेल. मात्र तुकाराम महाराजांनी संसार आणि राजकारणापासून अलिप्त राहणं पसंत केलं.
तुकाराम महाराजांनी शिवाजी महाराजांना धर्म, न्याय आणि करुणेचा मार्ग सांगितला. राजाने प्रजेचा पिता बनून राज्य करावं, असा संदेश दिला. सत्ता ही सेवा करण्यासाठी असते, हा विचार त्यांनी ठामपणे मांडला.
या भेटीचा उल्लेख तुकाराम महाराजांच्या अभंगांमधून अप्रत्यक्षरीत्या आढळतात. सभासद बखर, भाऊसाहेबांची बखर आणि संतचरित्र ग्रंथांमध्ये याचा उल्लेख आहे.