Surabhi Jayashree Jagdish
रांगणागड हा किल्ला मालवण आणि देवगड दरम्यानच्या समुद्री मार्गावर लक्ष ठेवण्यासाठी अत्यंत मोक्याच्या ठिकाणी आहे.
रांगणागड हा किल्ला शिवाजी महाराजांच्या आरमारासाठी मुख्यत: निरीक्षण चौकी म्हणून वापरला जात असे. समुद्रातील शत्रूंच्या हालचालींवर लक्ष ठेवण्यासाठी तो अत्यंत महत्त्वाचा होता.
हा किल्ला सिंधुदुर्ग किल्ल्यापासून जवळ असल्यामुळे, तो सिंधुदुर्ग किल्ल्याच्या संरक्षक फळीचा एक महत्त्वाचा भाग होता.
विजयदुर्ग किंवा सिंधुदुर्ग किल्ल्याच्या तुलनेत या किल्ल्याला भेट देणाऱ्या पर्यटकांची संख्या खूप कमी आहे, त्यामुळे हा खऱ्या अर्थाने सिंधुदुर्गातील लपलेले ऐतिहासिक रत्न आहे.
गडाच्या माथ्यावरून अरबी समुद्राचं आणि आजूबाजूच्या हिरव्यागार कोकण किनारपट्टीचे अत्यंत विहंगम आणि मनमोहक दृश्य दिसते.
संरचनेच्या दृष्टीने हा किल्ला मोठा नसला तरी, मराठा साम्राज्याच्या सागरी युद्धनीतीचे महत्त्व दर्शवतो, जिथे लहान किल्लेही मोठ्या लष्करी उद्देशांसाठी वापरले जात असत.
या किल्ल्याचा उल्लेख आणि माहिती मुख्य प्रवाहात कमी असल्यामुळे, मराठा आरमाराच्या इतिहासाच्या कमी ज्ञात असलेल्या बाजूंचा अभ्यास करण्यासाठी हे ठिकाण महत्त्वाचं आहे.