कोमल दामुद्रे
मुंबईमध्ये गणेशोत्सवात सगळ्यात जास्त चर्चिला जाणारा गणपती अर्थात लालबागचा राजा.
लालबागचा राजा सार्वजनिक गणेशोत्सव मंडळाची स्थापना १९३४ साली झाली.
पेरुचाळ येथे रस्त्यावर भरणारा बाजार १९३२ साली बंद पडला असता कोळी बांधव व इतर व्यापारी बंधूंनी बाजार समिती पुन्हा निर्माण होण्यासाठी श्री च्या मूर्तीला नवस केला. त्या जागेचे मालक रजबअली तय्यबअली यांनी आपली जागा बाजार बांधण्यास दिली.
१९३४ साली होडी वल्हवणारा दर्यासारंगाच्या रुपात 'श्री' ची स्थापना करण्यात आली. तेव्हापासून कोळी समाजाला नवसाला पावणारा हा गणपती लालबागचा राजा म्हणून प्रसिध्द झाला.
दरवर्षी राजाचे दर्शन घेण्यासाठी लाखो भाविक येथे येतात. मुखदर्शन व नवसाची अशा दोन रांगा भक्तांसाठी केल्या जातात.
मूर्तीकार संतोष कांबळी यांच्या आजोबांनी लालबागच्या राजाची मूर्ती बनवली आणि हा वारसा पुढे सुरुच आहे.
विशेष म्हणजे प्रथम मूर्तीचे पाद्यपूजन केले जाते व त्याचे वेगवेगळे अवयव बनवून नंतर ते जोडले जातात.
अनंत चतुर्दशीच्या दिवशी ढोल-ताशाच्या गजरात, थाटामाटात लालबागच्या राजाची मिरवणूक काढली जाते.
तब्बल २१ तासांच्या उत्साहपूर्ण व जल्लोषाच्या वातावरणात लालबागच्या राजाचे गिरगाव चौपाटीवर विसर्जन करण्यात येते.