Shruti Vilas Kadam
IAS अधिकारी जिल्हा, राज्य किंवा केंद्र स्तरावर प्रशासन, शिक्षण, आरोग्य, आणि कायदा-सुव्यवस्था यांसारख्या क्षेत्रांमध्ये कार्य करतात. त्यांची भूमिका कार्यकारी (Executive) असते.
न्यायाधीश कायद्याची व्याख्या करतात आणि योग्य-अयोग्य ठरवतात. त्यांची भूमिका न्यायिक (Judicial) असते, आणि ते संविधानाचे रक्षक मानले जातात.
IAS अधिकारी सरकारच्या धोरणांची अंमलबजावणी करतात, तर न्यायाधीश सरकारच्या निर्णयांची वैधता तपासतात. दोघांची शक्ती वेगवेगळ्या क्षेत्रांमध्ये कार्यरत असते.
जर उच्च न्यायालय आणि राज्य सरकारच्या आदेशांमध्ये विरोधाभास असेल, तर IAS अधिकाऱ्याला न्यायालयाचा आदेश मान्य करावा लागतो. न्यायालय वरिष्ठ IAS अधिकाऱ्यालाही शिक्षा देऊ शकते.
न्यायाधीश सरकारच्या नियंत्रणाखाली नसतात. त्यांना त्यांच्या निर्णयांमध्ये पूर्ण स्वायत्तता असते, आणि ते संविधानाच्या चौकटीत काम करतात.
IAS अधिकारी योजनांची प्रत्यक्ष अंमलबजावणी करतात, जसे की रेशन वितरण, वीज-पाणी व्यवस्था इत्यादी. त्यांची कार्यकारी शक्ती समाजावर थेट परिणाम करते.
IAS अधिकारी आणि न्यायाधीश यांच्या भूमिका एकमेकांच्या पूरक आहेत. IAS व्यवस्था चालवतात, तर न्यायाधीश न्याय सुनिश्चित करतात. कायदेशीर दृष्टिकोनातून न्यायाधीश अधिक शक्तिशाली मानले जातात, परंतु IAS अधिकाऱ्यांची कार्यकारी शक्तीही महत्त्वाची आहे.