Dhanshri Shintre
हिंदू धर्मात संकष्टी चतुर्थी आणि विनायक चतुर्थी दोन्ही गणेशपूजेसाठी महत्वाच्या आहेत. पण या दोन सणांमध्ये नेमका फरक काय आहे, जाणून घ्या खास माहिती.
चतुर्थी तिथी गणेशाला अर्पण मानली जाते. दर महिन्यात दोनदा येणाऱ्या शुक्ल आणि कृष्ण पक्षातील चतुर्थी वेगवेगळ्या पद्धतीने साजऱ्या होतात आणि त्यांना वेगवेगळे धार्मिक महत्त्व आहे.
संकष्टी चतुर्थी कृष्ण पक्षातील चतुर्थीला साजरी केली जाते. या दिवशी गणपतीची विशेष पूजा करून संकटांपासून मुक्ती आणि आयुष्यात सुख-समृद्धी मिळविण्यासाठी भक्त आशीर्वादाची प्रार्थना करतात.
विनायक चतुर्थी शुक्ल पक्षाच्या चतुर्थीला साजरी केली जाते. या दिवशी गणपतीची विधीवत पूजा करून भक्त आनंद, समृद्धी आणि कार्यसिद्धीची प्रार्थना करून आशीर्वाद प्राप्त करतात.
संकष्टी चतुर्थी अमावास्यानंतरच्या कृष्ण पक्षात तर विनायक चतुर्थी पौर्णिमेनंतरच्या शुक्ल पक्षात येते. यामुळे दोन्ही चतुर्थींची ओळख आणि धार्मिक महत्त्व वेगवेगळे ठरते.
संकष्टी चतुर्थीला संकटमोचनासाठी उपवास आणि प्रार्थना केली जाते, तर विनायक चतुर्थीला सुख, समृद्धी आणि कार्यसिद्धीसाठी भगवान गणेशाची विशेष पूजा अर्चना केली जाते.
मंगळवारी येणारी संकष्टी चतुर्थी 'अंगारकी संकष्टी' म्हणून ओळखली जाते आणि ती अत्यंत शुभ मानली जाते, तर विनायक चतुर्थीला असा विशेष दिवस नसतो.
भाद्रपद शुक्ल पक्षाच्या चतुर्थीला गणेश चतुर्थी साजरी होते, जी विनायक चतुर्थीचा खास प्रकार मानली जाते, तर संकष्टी चतुर्थीचे महत्त्व व विधी वेगळे असतात.
संकष्टी चतुर्थीवर उपवास-पूजेद्वारे संकटांपासून दिलासा मिळतो, तर विनायक चतुर्थी सौभाग्य व यश देते. दोन्ही प्रसंगी गणेशभक्ती जीवन आनंदमय करते.